Режали эмлаш фурсати етганида аксарият оналар таҳликага тушишади: «Вакцина реакция берса-чи? Балки дори бериш керакдир?» дея. Аслида, ҳар қандай вакцинага нисбатан акс таъсир юзага келиши мумкин, негаки, бу организмнинг жавоб «тактика»си. Бироқ болажонимда безовталик юз берар экан, дея олдиндан ваҳимага берилиш, турли препаратларга мурожаат қилиш мумкин эмас! Ҳатто, эмлаш олдидан қандай маҳсулотлар истеъмол қилингани ҳам аҳамиятга эга. Сиз булар ҳақида билармидингиз? Кичкинтойларни эмлашга тайёрлаш ва ундан кейинги ҳолатлар юзасидан атрофлича фикр юритамиз.

Антигистамин воситалар мумкин эмас!

Кўпчилик оналарнинг йўл қўядиган хатоси — кичкинтойни антигистамин гуруҳига мансуб препаратлар билан «сийлашади». Гўё шундай қилинса, вакцина реакция бермас экан. Нотўғри! Антигистамин препаратлари организмнинг сезувчанлигини пасайтиради. Бу эса фавқулодда ҳолатларга сабаб бўлиши мумкин. Англаганингиздек, алоҳида кўрсатмалар бўлмаса, фарзандингизга ҳеч қандай дори- дармон берманг.

Янги таомларга шошилмай туринг!

Эмлаш куни қачонга белгиланганини билсангиз, болакай таомномасини янгилашни сал кейинга қолдиринг. Мутахассислар, эмлашдан олдин ва ундан сўнг 3—5 кун давомида кичкинтой янги маҳсулотлар билан танишмай тургани маъқул, дейишади. Шифокор кўригига боришдан бир-икки кун аввал болага кўпроқ суюқлик ичиришни бошланг, аллергенлар кўп бўлган егуликларни қатъиян чекланг. Ҳазми оғир таомлар ҳам шулар қаторида.

Шифокор билиши шарт, агарда:

• икки-уч кун а вал кичкинтойнинг тана харорати кўтарилиб, йўтал, тумов безовта қилган бўлса;
• Фарзандингиз сурункали касалликлар билан оғримаганми? Борди-ю, давомли муолажа тури буюрилган бўлса, қандай препаратлар қабул қилади;
• дори-дармонлар, истеъмол маҳсулотлари ёки кутилмаган талваса хуружлари содир бўлмаганми;
• эмлаш тақвимидаги бошқа вакциналарга нисбатан реакция кузатилмаганми.

Эндигина сафардан қайтган бўлсангиз, эмлашга шошилманг. Айниқса, иқлим ўзгаришларидан сўнг бола организмининг мослашиш жараёни учун вақт керак. Бу ҳақида даволовчи шифокорни огоҳлантириб, 2—3 кунлик танаффус олишингиз мумкин.

Безовталик йўқми аниқлаштиринг!

Эмлаш куни бола тамоман соғлом бўлиши керак. Мабодо фарзандингиз яқиндагина соғайган бўлса, вакцина, касаллик ҳолатига кўра, 5—14 кундан сўнг қилинади.

Айрим кичкинтойларда калла ичи босимининг ортиши мавжуд. Бундай болакайлар АКДС вакцинасини фақат невролог хулосасидан сўнг олишлари мумкин. Маълум муддат чеклов қўйилса, эмлаш тартиби сурилади.

Ҳар қандай турдаги вакцина фақат бир кун давомида бажарилади. Кунора ёки бир неча кун давомида кетмакет ўтказилмайди. Эмлашлар ораси бир ой бўлиши керак.

Ёдда тутинг!

Болакайни эмлатишдан аввал шифокор кўригидан ўтказинг. Эринманг, ҳатто, тиббиёт ходими у қадар эътибор кўрсатмаса ҳам ўпкасини эшитиб кўриши, томоғида қизариш бор-йўқлиги, бурун, қулоқлари, қорнини пайпаслаб кўриб, кун давомида неча марта эмиши, ҳаракатчанлиги, уйқуси ҳақида сўзлаб, барча саволларингизга жавоб олинг. Зеро, сиз бунга ҳақлисиз! Зарур ҳолларда тор доирадаги мутахассислар — ЛОР, окулист, болалар жарроҳи, невролог кўриги талаб этилиши мумкин. Тиббий хулосага эга бўлмай, кичкинтойни эмлатманг.

Терида шиш кузатилса

Вакциналарнинг айрим турлари терига инъекция юбориш орқали амалга оширилади. Эмлашдан сўнг вакцина юборилган соҳага сув тегизмаслик, боланинг оёғидан зах ўтмаслиги, шамоллашдан эҳтиёт бўлиш айтилади. Борди-ю, терида қизариш, шиш (8 см.дан ошса) ва қичишиш юзага келса, шифокор кўригини кечиктирманг. Маҳаллий реакцияларга қарши муолажа фақат мутахассис томонидан буюрилади.

Вакцина иситма берса...

Эмлашдан сўнг тана ҳароратининг кўтарилиши уч гуруҳга кўра таснифланади. Булар:

• кучсиз: субфебрил тана ҳарорати 37,5 даражагача;
• ўртача: иситма 37,6-38,5 даражагача етиши ҳамда болакай безовталаниши мумкин;
•  кучли: термометр кўрсаткичи 38,6 даража ва ундан юқорини кўрсатиб, кичкинтойда талваса хуружлари юз бериши.

Тирик вакциналарнинг организмда фаоллашиши, эмлашдан сўнг 8-12 кун давомида юз беради. Умумий ҳисобда мазкур жараён 4—15 кунни ташкил зтади. Эмлашдан сўнг тана ҳароратининг кўтарилиши турли даражада кечса-да, бу организмнинг вакцина инъекциясига қарши антитаначалар ишлаб чиқараётганидан даракдир.

Полиомиелит, БЦЖ, энцефалит, гепатит, қизилча, қизамиқ, паротит вакциналарининг реакция бериши мингтадан битта болада учраши мумкин. Аксар ҳолларда мазкур вакцина турлари ножўя таъсирларни келтириб чиқармайди.

   Манба:  "Суғдиёна " газетаси