2015 йилнинг 10 апрелида Женевада - кесар кесиши дунёда жарроҳлик аралашувнинг кенг тарқалган бўлимларидан бири ҳисобланади. Айнан шунинг учун ҳам бу борада юқори ва ўрта даромад олувчи давлатларда тушадиган тушум ошиб бормоқда. Зеро, кесар кесиш инсонлар ҳаётини сақлаш мумкин бўлса ҳам, у тиббий кўрсатмаларнинг мавжуд эмас кўринишларида камдан кам амалга оширилади, чунки у оналар ва болалар саломатлигига хавф солиши мумкин.

БССТ нинг эълонига кўра, ҳар бир мижознинг эҳтиёжларини ҳисобга олган ҳолда, энг аҳамиятли омиллар, яъни режали кўрсатмаларнинг амалий ютуқларини инкор қилиш борасидаги масалалар белгилаб қўйилган.

Кесар кесимини амалга ошириш оналар ва болаларга, фақатгина дистресс-синдроми ва бошқа ҳолатларда хавфли ҳисобланиши мумкин. Аммо бир вақтнинг ўзида кесар кесиш жиддий оқибатларга, яъни ногиронликкача олиб келиши мумкин, айниқса хурургия аралушивини ёки салбий оқибатларни даволашни хавфсиз амалга ошириш учун шароит мавжуд бўлмаса, хафли ҳолатларга олиб келиши мумкин.

Оналар ва болалар ўлимини камайтиришга таъсири

1985 йилдан бери соғлиқни сақлаш мутахассисларнинг халқаро жамоатчилигида кесар кесишни амалга ошириш тезлигининг энг яхши кўрсаткичлари 10-15% ни ташкил этади. Янги тадқиқотларнинг натижалари, агарда кесар кесишни амалга ошириш миқдори 10% га ошади ва бу оналар ва неонатал ўлим ҳолатларини камайтиришга олиб келади.

Агар уни амалга ошириш чистотаси 10% га ошса, мавжуд далиллар ўлим кўрсаткичларинининг яхшиланиши тўғрисида хабар бермайди. “Ушбу хулосалар кесар кесиш жараёни оналар ва болалар ҳаётини қутқариб қолишда муҳим аҳамият касб этишини билдиради”,-дейди доктор Марлин Теммерман (Marleen Temmerman) - БССТ нинг репродуктив саломатлик ва илмий тадқиқотлар бўйича директори.- Бироқ ушбу тадқиқотлар кесар кесими муайян омилларда жуда самарали натижаларга олиб келишини ҳам кўрсатиб берди”.

Қўшимча чиқимлар билан бирга кесар кесишнинг амалга оширишдаги юқори кўрсаткичлари соғлиқни сақлаш тизимидаги бир қанча кучсиз ҳолатларни юзага келиши ва бошқа хизматларга зарар етказиши мумкин.

Частотанинг таъсирини оммалаштириш даражаси оналар ва янги тўғилганлар учун ҳомиладорлик жараёнида кесар кесишни амалга ошириш, яъни ҳомиланинг она қорнида ўлиши, ёки тўғилиш асфикциясидада ушбу жараённинг таъсири ҳозирга қадар номаълум бўлиб қолмоқда.

Робсон тизими

Стандартлаштириш бўйича халқаро тан олинган тизимлар таснифларининг мавжуд эмаслиги, кесар кесишни амалга ошириш частотаси бўйича далилларнинг мунтазам ва таққослаш далиллари ушбу соҳадаги тенденцияларни яхши тушуниб етишга халақит берувчи омиллардан бири ҳисобланади.

БССТ эса Робсон таснифини кесар кесиш таснифида тан олинган халқаро меъёр сифатида қабул қилинишини таклиф қилади. Робсон тизимига кўра, тўғруқхонага тушувчи ҳар бир аёл осон аниқлаш мумкин бўлган 10 та гуруҳга, жумаладан олдинги ҳомиладорлик таъсири, боланинг жойлашув ҳолати, гестацион ёш, анамнездаги кесар кесиш, болалар миқдори ва тўғишнинг бошланиш белгиларини аниқлаш бўйича қабул қилинади.

Ушбу тизимнинг қўлланилиши алоҳида олинган муассасалар доирасида кесар кесишни амалга ошириш чистотасининг таққослаш таҳлилини амалга оширишга имкон беради, зеро соғлиқни сақлаш тизимидаги турли муассасалар ўртасида, шунингдек давлатлар ва минтақалар орасидаги таққослаш таҳлил имкониятини беради.

Стандартлаштирилган, тартиблаштирилган ва ишлаб чиқилган маълумотларни олиш кесар кесишнинг амалиётга татбиқ этилишини такомиллаштириш ҳоҳишида бўлган соғлиқни сақлаш тизими муассасаларининг фаолият даражасини оширишга хизмат қилади,-дейди доктор Теммерман.

-Бир соғлиқни сақлаш тизимида фаолият кўрсатаётган барча тиббий жамиятни ёки шахсларни юқорида эслатиб ўтилган хулосаларни қисқа муддатда эътиборга олишлари ва амалиётга татбиқ этишларини ҳоҳлар эдик,-дейди доктор.

Муҳаррирлар учун эслатма

Кесар кесиш частотаси бўйича БССТ нинг эълони ЮНДП/ЮНФПА/БССТ /Жаҳон банки ушбу соҳада илмий изланишлар, илмий кадрларни тайёрлаш Махсус дастурлари доирасида амалга оширилган тадқиқотлар натижасига асосланган. Ушбу дастур БССТ нинг ва илмий тадқиқотлар БМТ тизимидаги аҳоли соғлом турмуш тарзини такомиллаштириш соҳасидаги илмий изланишлар ва репродуктив саломатлик бўлими иштирокида амалга оширилмоқда.

Манба: www.who.int