UZ RU

Гидроцефалия диагностикаси ва даволаши бўйича клиник протокол

Гидроцефалия диагностикаси ва даволаши бўйича клиник протокол.

Диагностика омил ва критерийлари:

Гидроцефалия бу ликворсақловчи пространства кенгайиши. ликворнинг продукция ва резорбция ўртасидаги дисбаланс натижасида келиб чиқади. Бу эса мия тўқимаси ҳажмининг камайишига ва калла суяги айланасининг ошишига олиб келади.

Гидроцефалиянинг сабаблари: 1. Ўсма. Ликвор йўлларининг ўтказувчанлигини бузилишига олиб келади. 2. Гидроцефалия хомила ривожланиши пайтида хавф солувчи факториларнинг таъcири натижасида келиб чикиши мумкин.

Асосий гидроцефалиянинг симптомлари: 1. Цереброспинал суюқликнинг мия қоринчаларида катта миқдорда тўпланиши.

2. Вентрикуломегалиянинг прогресиив даражада ўсиши.

3. Бош мия ичидаги босимнинг оишиш.

Ёш чақалоқларда гидроцефалиянинг белгилари бўлиб чуқурчаларнинг таранглашгани ва дўппайганлиги. Прогрессив даражада бош айланасининг ошиши ва кўз харакатларининг бузилиши ҳисобланади.

Гидроцефалиф бўлиши мумкин:

- Туғма- ҳомиланинг ривожланиш пайтидаги бузилишлар. Туғруқ жараёндаги травмалар. Қоринчалар ичидаги қон қуйилишлар натижасида келиб чиқади ва булар натижасида ликвор йўлларининг окклюзияси ривожланашига олиб келади.

- Орттирилган- ўтказилаган нейроинфекция натижасида келиб чиқиши мумкин. Натижада ликвор йўлларининг оклюзияси ва ликвор резорбциясининг бузилишига олиб келади. Ҳосилалар ливор йўлларининг механик компрессиясига сабаб бўлади.

Гидроцефалия бўлинади ички.ёпиқ. окклюзион ва ташқи. Очиқ. арезорбтив. Ликворнинг гиперпродукцияси ёки резорбциясининг бузилиши ёки миянинг атрофияси натижасида келиб чиқади.

Яна бўлиши мумкин компенсирланган бу эса ўз навбатида динамикада кузатувни талаб қилади. Субкомпенсирланган ва декомпенсирланган бу эса ўз навбвтида жаррохлик амалиёти ўтказилишини талаб қилади.

Гидроцефалиянинг ривожланиш типи бўйича ўткир.ўткир ости ва сурунакали бўлиши мумкин. Ўткир гидроцефалия урегент нейрохирургик муолажага муҳтож.

Тиббий ёрдам кўрсатилиши.

Гидроцефалия ташхисли болалар албатта нейрохирургия бўлимида стационар даволаниши шарт.

Диагностика.

  1. Анамнез маълумотлари ва шикоятлари.
  2. Невропатолог окулист ва нейрохирург кўриги.
  3. Нейросонография . компьютер томография ёки МРТ.

Диагностика даволаш усулини танлашга кўмаклашади.

  1. Гидроцефалия ташхисини тасдиқлаш
  2. Гидроцефалиянинг қанақа формадалигини аниқлаш

а) алоқадаги в) окклюзион

Даволаш.

Даволаш усуллари: 1. Консерватив даво. 2. Асосий даво усули хирургик ( мақсад- гипертензион-гидроцефал синдромли беморларда ликворнинг циркулясиясини нормаллаштириш)

Мақсад: гидроцефал беморларларни юритиш ва диагностикаси бўйича маслаҳатлар бериш.

Бажарувчи – хирург, анестезиолог- реаниматолог, хамшира, кичик тиббий ходим.

Клиник стандартлар ўз ичига минимал даражадаги тиббий ёрдамларни ўз ичига олади. Бу эса ўз навбатида беморга конкрет касаллик нозолигияда. синдром ёки алохида клиник ҳолатда тиббий ёрдам кўрсатилишини талаб қилади.

Протокол – расмий ҳужжат бўлиб бунда процессуал жараёнлар қоидалар шароитларни ўз очига олиб бажарувчиларнинг назарда тутилишига қаратилган ҳисобланади.

Беморнинг модели.

Назологик форма- гидроцефал бемор.

Мос келувчи код МКБ-10 G91, G94.

ҚВП да тиббий ёрдам кўрсатилиш даражаси.

Клиник белгиларнинг аниқланиши

Симптомлар

- Катта чуқурчанинг шиши ёки ҳажмининг катталашиши

- Греффе симптоми

- “ тувак қирсиллаши” симптоми

- Ақлий ва психик жараёндаги бузилиш

Анамнез маълумотларни ўрганиш

- Бош айланасининг ойига 1см дан кўп ошиши

- Касалликнинг узоқлиги

- Касалликни нима билан боғлаши

- Гинекологик туғруқ ва наслий анамнез

- Маҳаллий давонинг характери ва диуритекларнинг эффективлиги

Қўшимча текширувлар

- Лаборатор-инструментал текширув натижалари ( умумий қон ва сийдик тахлили, Қоннинг биохимик текшируви ( умумий билирубин, АЛТ АСТ) коагулограмма )

Тиббий тадбирлар: диагностика ва касаллик оғирлигини аниқлаш. Тиббий ҳужжатларни тўлдириш, бирламчи тиббий ёрдам кўрсатиш (анальгетиклар, диуретикларни қўллаш. ҚВП га йўллаш. )

ТТБ шароитида тиббий ёрдам кўрсатиш даражаси

Клиник белгиларнинг аниқланиши

Симптомлар

- Катта чуқурчанинг шиши ёки ҳажмининг катталашиши

- Греффе симптоми

- “ тувак қирсиллаши” симптоми

- Ақлий ва психик жараёндаги бузилиш

Анамнез маълумотларни ўрганиш

- Бош айланасининг ойига 1см дан кўп ошиши

- Касалликнинг узоқлиги

- Касалликни нима билан боғлаши

- Гинекологик туғруқ ва наслий анамнез

- Маҳаллий давонинг характери ва диуритекларнинг эффективлиги

Қўшимча текширувлар

- Лаборатор-инструментал текширув натижалари ( умумий қон ва сийдик тахлили. Қоннинг биохимик текшируви ( умумий билирубин, АЛТ АСТ) коагулограмма )

Функционал текширувлар: калла суяги рентгенографияси ёки нейросонография. Офтальмолог кўриги.

Касалликни даволаш учун бир қатор тиббий ишлар ва хизматлар. Агар гидроцефалиянинг симптомлари яққол бўлса даволашни албатта махсус ихтисослашган тиббиёт марказларида ёки сан.авиация орқали бирламчи мутахасис кўригидан сўнг давом эттириш керак.

Даволаш усули. 1. Консерватив даволаш.

Диуритек препаратлар Ацетазоламид 25мг кунига 2 маҳал схема бўйича

( 3 кун қабул 2 кун дам олиб)

Туман тиббиёт бирлашмлари шароитида диагностика этаплари ва даволаш

Тиббий хизматлар қўллаганда кузатиладиган натижалар:

  1. Пациентнинг нормал ахволи
  2. Асосий симптомларнинг динамикада яхшиланиши
  3. Соғайиш
  4. Жараённинг прогрессивлашуви – ихтисослашган марказдан мутахасисни чақириш.
  5. Леталь холат.

Ихтисослашган тиббиёт марказлари шароитида тиббий ёрдам кўрсатиш даражаси

Клиник белгиларнинг аниқланиши

Симптомлар

- Катта чуқурчанинг шиши ёки ҳажмининг катталашиши

- Греффе симптоми

- “ тувак қирсиллаши” симптоми

- Ақлий ва психик жараёндаги бузилиш

Анамнез маълумотларни ўрганиш

- Бош айланасининг ойига 1см дан кўп ошиши

- Касалликнинг узоқлиги

- Касалликни нима билан боғлаши

- Гинекологик туғруқ ва наслий анамнез

- Маҳаллий давонинг характери ва диуритекларнинг эффективлиги

Қўшимча текширувлар

- Лаборатор-инструментал текширув натижалари ( умумий қон ва сийдик тахлили, қоннинг биохимик текшируви ( умумий билирубин, АЛТ АСТ) коагулограмма )

- Люмбаль пункция ёки вентрикулопукция орқали ликворни текшириш. Ликворнинг характери ва босими орқали жарроҳлик амалиётига кўрсатма ва тури аниқланади. Шу билан бирга қарши кўрсатма хам аниқланади.

Функционал: нейросонография, офтальмолог кўриги.

Диагностик тадбирлар йўнналган:

  1. Гидроцефалия ташхисини тасдиқлаш.
  2. Гидроцефалиянинг турини аниқлаш а) алоқадаги б) окклюзион

Даволаш усуллари.

  1. Консервати даво.
  2. Диуритек препаратлар Ацетазоламид (ацетазоламид) 25мг кунига 2 маҳал схема бўйича ( 3 кун қабул 2 кун дам олиб) 1ой

  3. Гидроцефалиянинг асосий даволаш усули хирургик (мақсад – гипертензион-гидроцефал синдромли беморларда ликворнинг айланишини нормаллаштириш).
  4. Хирургик давонинг вазифалари: 1. Ликворнинг айланишини қайталаш ва гидроцефалиянинг компенсацияси. 2. Ликвор шунтлаш операцияларининг асоратларини камайтириш.

  5. Гидроцефалияни контроль қилиш. 4. Дренажга мойил холларда коррекциялаш. 5. Реабилитация ва гидроцефал беморларнинг ҳаёт сифатини яхшилаш.

Даволаш тактикаси гидроцефалиянинг турига боғлиқ (очиқ,ёпиқ) ривожланиш типига (ўткир, ўткир ости, сурункали) стадиясига (компенсирланган, субкомпенсирланган, декомпенсирланган) бош мия ичи босими даражасига (гипертензив, норматензив) фактор сабабига ( агентнинг бор ёки йўқлигига бу эса окклюзияга ликвор йўлларининг компрессиясига олиб келади). Компенсирланган гидроцефалия беморнинг аҳволини динамикада кузатишни талаб қилади невролог офтальмолог мутахасислари ёрдамида нейрохирург орқали гипертензион-гидроцефал симптоматиканинг прогрессирлашуви холларда хирургик тактикани ҳал қилиш. Субкомпенсирланган ва декомпенсирланган гидроцефалия формаларида хирургик давога мухтож. Гидроцефалия яллиғланиш жараёнлари натижасида бўлса унда яллиғланишга қарши терапия қўлланилади. Агар яллиғланишга қарши терапия эффектсиз бўлса унда дегидратацион терапия ва бош мия ичи босимини сақлаш мақсадида хирургик даво шунтлаш операцияси қўлланилади. Гидроцефалия гемморагик холатлар натижасида бўлса унда медикаментоз терапия қўлланилади(гемостатик,антибактериал дегидратацион яллиғланишга қарши) ликвор йўлларини разгрузкалаш ва тозалаш (ветрикулопункция ёрдамида, омайа дренажини ўрнатиш) гидроцефалиянинг даражасига ва бош мия босими ошишига қараб кейинчалик хирургик тактикани қўллаш.

Ихтисослашган тиббий марказлар шароитида диагностика этапларида ва даволашда модел натижаси

Тиббий хизматлар қўллаганда кузатиладиган натижалар:

  1. Пациентнинг нормал ахволи
  2. Асосий симптомларнинг динамикада яхшиланиши
  3. Соғайиш
  4. Жараённинг прогрессивлашуви – давонинг эффектсизлиги
  5. Леталь холат.

Кўзда тутилган даволаш натижалари ва эффективлик критерийлари:

Нейрохиргик стационардан жавоб бериш масаласини ҳал қилиш критерийлар, умумий ахволни яхшилаш, гипертензион симптоматиканинг регресси, операциядан кейинги яраларнинг битиши, хаёт сифатини яхшилаш, даво муолажасининг давомийлиги ўртача 14-20 сутка нейрохирургик стационар шароитида. Ҳар 3-6 ойда контроль краниография ва офтальмолог кўриги.

Болаларда тугрук жараенидаги жарохатлар бўйича клиник протоколи ва диагностикаси.

Белгилари ва диагностика критерииялари.

Тугру жараендаги бош миянинг механик жарохати- бу туғруқ пайтида бошни юмшоқ тўқималарининг, бош суякни ва бош миянинг зарарланиши боланинг бошини қисилиши боланинг боши ва тонаниг туғруқ йўллари органик ва функционал мос келмаслиги сабабли, ҳамда акушерлик муолажалар пайтида, бу жарохатлар механик тасири белгилари Билан намоен бўлади. (шилиниш, яралар, бош суягининг ҳаддан ташқари деформация бўлиши, субдурал гематомалар) ва миянинг иккиламчи геморагик ва ишемик зарарланиши. Бу муамонинг узлигининг асосий сабаблардан бири чақалоқларнинг бош миясининг анатомо-физиологик узига хослиги.

Туғруқ жараенидаги жарохатларда қуйдагиларни ажратишади.

  1. бошнинг юмшоқ тўқималарнинг жарохати
  2. бош суякнинг зарарланиши
  3. мия ичи қон қуйишлари

Ишонарли белгилар бумаган механик тасирдан кейин, жарохатни хомила гипоксияси ва чақалоқнинг гипоксияи билан дифференцацияси қилиш қийин, чунки гипоксиянинг узи ҳам миянинг гемморагик ва ишемик зарарланишига олиб келади. Хозиргача ишонарли белгилар туғруқ жараени жарохати ва асфиксия уртасида иерархик мутаносиблиги йўқ.

Чақалоқ ва хомила гипосиясининг қуйдаги ассосий куринишлари ва сабаблари ажратилади.

  • Гипоксик гипоксия хомиланинг қонини кислород билан етарлича тўйинмаслиги(йўлдошнинг ажралиши, бачадон ерилиши,бачадон гипертонуси. Қоннинг киндикдан утмаслиги,онанинг уткир гипоксияси) ва сурункали гипоксия, онанинг касаликлари олиб келади (юрак нуқсонлари, ўпка касаликлари, анемия, инфекцион-токсик касаликлари) еки йўлдашдаги ўзгаришлар (кечки токсикоз, хомланинг вақтдан утиб кетганлиги, йўлдошнинг дистрафик ўзгаришлари).
  • Гемик гипоксия хомиланинг қондаги кослород етишмаслиги билан боғлиқ (масалан, чақалоқлар гемолитик касаликлари.)
  • Циркулятор гипоксия мия нинг перфузияси пасайган вақтда пайдо бўлади, бошнинг хаддан ташқари қисилиши туғруқ пайтда, хомила брадикардияси, киндикни қисилиши, тортилиши ва ўралши .
  • Тўқима гипоксияси – кислородни хужайларда тўйинишининг бузилиши- ферментатив системанинг ва хужайранинг бузилишлари.

Тиббий ердам курсатиш шароитлари.

Касал туғруқ жарохати билан касалаганда куптармоқли стационарнинг нейрохирургия бўлимида стационар даво олади.

Диагностика

  1. Умумий клиник ва биохимик тахлилар, қон гуруҳи, Коагулограмма, қон ивиш вақти.
  2. педиатра кўриги.
  3. ЭХО-ЭГ
  4. Нейросонография.
  5. Бош суягининг рентгенографияси.
  6. Мияни қон томирларнинг транскраниал доплерогафисия
  7. Диагностик люмбал пункциялар
  8. Бош мияни ва суягининг компьютертомографияси.

Консерватив даволашнинг принциплари.

а) экстрацеребрал бузилишларни коррекция қилиш(адекват вентиляция Билан ва систем гемодинамикани )

б) лечение интрацеребральных по¬вреждений (отека мозга, геморрагии и метаболиче-ских нарушений).

Даволашнинг асослаш.

  • Интроакраниал асоратларининг болаларда туғруқ жарохатларда юқори даражада учраши
  • Диагностиканинг ва касалнинг олиб боришнинг ноадекватлиги бирламчи звеноларда.

Хирургик даволаш.

Қайта люмбал пунециялар субарахноидал қон куйилиш пайтда мия ичи босимини тушириш ва ликворни санация қилиш мақсадида қилинади

Лиққилдоқ ва чоклари орқалипункция қилинади эпидурал гемаптома аниқланганда

Фреза тешик қўйир оркали мия ичи қок қуйилишлари олиб ташланади

  1. Узоқ ташқи дренажлаш субдурал гематома ва гидрома вақтида
  2. Чўлтоқ краниотомияси массив субдурал, мия ичи қон қуйишларда қилинади.

Опрератив даволашга қарши кўрсатмалар.

  1. Атоник кома чуқур витал бузилишлари билан
  2. Тасдиқланган мия ўлимида
  3. Қон ивиш системасининг критик бузилишлари (тромбоцитлар 50х10 кубдан паст), ДВСғсиндроми ва гемофилия.

Мақсад: Диагностика ва касал туғруқ жарохати билан обориш бўйича тафсиялар бериш

Бажарувчи- хирург, анестезолог-реаниматолог, хамшира, санитарка.

Касал - нусха.

Нозологик форма:

МКБ– 10 бўйича коди Р10-Р15.

ҚВПда ердам бериш.

Клиник белгиларни аниқлаш

Бошнинг юмшоқ тўқималарнинг жарохати ва енгил жарохатлар белгилари билан намоен булиб аниқланади. Шунга қарамасдан бу касалларга нейросонография қилиниши шарт – мия ичи зараланишини аниқлаш учун.

Чақалоқ учун кенг церебрал ва эластик орқа мия субарахноидал бушлиқлари хос. Аста секин осайдиган мия ичи патологик хажм чақалоқларда (гематомая. гигрома) узоқ мия ичи босими кутармаслиги билан намоен булиши мумкин.

Кефалогематомани ташқи кўриниши ва палпатор белгилар – тепаликга ўхшайдиган бўртишкаби бошда кўринади, рашан чегаралари билан. Кўпинча бу бўртишни бошнинг тепа суягининг устида бўлади. Шакли элипса ухшаш, катта диаметрли, бош суякнинг сагитал линиясига паралел жойлашган. Ўлчами ҳарҳел бўлади, куп пайтда улар суякнинг ўлчамидек бўлади қаерда кефалогематома жойлашган.

Анамнез:

Титилишларни, локал қон қўйилишлар, тери некрози, бошда скалпли яралар аниқланади. Бу жарохатлар кўпинча бошнинг тепа-энса сохасида аниқланади.

Қўшимча текшириш усуллари.

Лаборатор ва инструментал текшириш усуллари (умумий қон ва сийдик тахлили, қонни биохимик тахлили,коагуллограмма. Қон ивиш вақти,Қон группаси)

Нейросонография. Неросонографик синдром- ўзгарган эхоген зонаси суякга етган, элипс шакли билан еки ўроқсимон.

Тиббий тадбирларнинг рўйхати. Касаликнинг диагностикаси ва оғирликни аниқлаш,тиббий хужжатларни тўлдириш, биринчи ердам курсатиш (анальгетиклар, диуретиклар, тутқаноқга қарши дори воситалар). Касал оғир булса марказий туман касалхонасига юборилади.

МТУда ердам бериш.

Клиник белгиларни аниқлаш

Бошнинг юмшоқ тўқималарнинг жарохати ва енгил жарохатлар белгилари билан намоен булиб аниқланади. Шунга қарамасдан бу касалларга нейросонография қилиниши шарт – мия ичи зараланишини аниқлаш учун.

Чақалоқ учун кенг церебрал ва эластик орқа мия субарахноидал бушлиқлари хос. Аста секин осайдиган мия ичи патологик хажм чақалоқларда (гематомая. гигрома) узоқ мия ичи босими кутармаслиги билан намоен булиши мумкин.

Кефалогематомани ташқи кўриниши ва палпатор белгилар – тепаликга ўхшайдиган бўртишкаби бошда кўринади, рашан чегаралари билан. Кўпинча бу бўртишни бошнинг тепа суягининг устида бўлади. Шакли элипса ухшаш, катта диаметрли, бош суякнинг сагитал линиясига паралел жойлашган. Ўлчами ҳарҳел бўлади, куп пайтда улар суякнинг ўлчамидек бўлади қаерда кефалогематома жойлашган.

Анамнез:

Титилишларни, локал қон қўйилишлар, тери некрози, бошда скалпли яралар аниқланади. Бу жарохатлар кўпинча бошнинг тепа-энса сохасида аниқланади.

Қўшимча текшириш усуллари.

Лаборатор ва инструментал текшириш усуллари (умумий қон ва сийдик тахлили, қонни биохимик тахлили,коагуллограмма. Қон ивиш вақти,Қон группаси)

Нейросонография. Неросонографик синдром- ўзгарган эхоген зонаси суякга етган, элипс шакли билан еки ўроқсимон.

Функционал: бош суякларнинг рентгенографияси ва нейросонография; офтальмолог ва педиатр кўриги, миянинг КТ еки МРТси.

Тиббий ишлари ва хизматлари руйхати

Мия ичи гипертензияси белгилари чуқур булса джаволаш ихтисослаштирилган тиббий муосасада қилинади еки ўша ердан мутахасис чақирилади сан. Авиация ердамида.

Даволаш усуллари.

Даволаш тактикаси клиник белгиларнинг оғирликига ва нейровизуализация текшириш натижасиларга боғлиқ.Консерватив даволашга киради – экстрацеребрал бузилишларни коррекциялаш, витал функцияларни бир хил ушлаш ва гемостатик препаратлар.

Хирургик даволашга киради пункцион усул, субдурал бушлиқни узоқ ташқи дренажлаш, тери остига Омай резервуарини импоантация қилиш, краниотомия.

МТУда даволаш натижаси

  1. Касал холатини норамлллашиши.
  2. Асосий белгиларнинг ижобий динамикаси.
  3. Тузалиш
  4. Касаликни ривожланиши - ихтисослаштирилган тиббий муассасасидан духтурни чақириш.
  5. Ўлим

Ихтисослаштирилган тиббий муассасасида ердам кўрсатиш.

Клиник белгиларни

Бошнинг юмшоқ тўқималарнинг жарохати ва енгил жарохатлар белгилари билан намоен булиб аниқланади. Шунга қарамасдан бу касалларга нейросонография қилиниши шарт – мия ичи зараланишини аниқлаш учун.

Чақалоқ учун кенг церебрал ва эластик орқа мия субарахноидал бушлиқлари хос. Аста секин осайдиган мия ичи патологик хажм чақалоқларда (гематомая. гигрома) узоқ мия ичи босими кутармаслиги билан намоен булиши мумкин.

Кефалогематомани ташқи кўриниши ва палпатор белгилар – тепаликга ўхшайдиган бўртишкаби бошда кўринади, рашан чегаралари билан. Кўпинча бу бўртишни бошнинг тепа суягининг устида бўлади. Шакли элипса ухшаш, катта диаметрли, бош суякнинг сагитал линиясига паралел жойлашган. Ўлчами ҳарҳел бўлади, куп пайтда улар суякнинг ўлчамидек бўлади қаерда кефалогематома жойлашган.

Анамнез:

Титилишларни, локал қон қўйилишлар, тери некрози, бошда скалпли яралар аниқланади. Бу жарохатлар кўпинча бошнинг тепа-энса сохасида аниқланади.

Қўшимча текшириш усуллари.

Лаборатор ва инструментал текшириш усуллари (умумий қон ва сийдик тахлили, қонни биохимик тахлили,коагуллограмма. Қон ивиш вақти,Қон группаси)

Нейросонография. Неросонографик синдром- ўзгарган эхоген зонаси суякга етган, элипс шакли билан еки ўроқсимон.

Функционал: бош суякларнинг рентгенографияси ва нейросонография; офтальмолог ва педиатр кўриги, миянинг КТ еки МРТси.

Тиббий ишлари ва хизматлари руйхати

Мия ичи гипертензияси белгилари чуқур булса джаволаш ихтисослаштирилган тиббий муосасада қилинади еки ўша ердан мутахасис чақирилади сан. Авиация ердамида.

Даволаш усуллари.

Даволаш тактикаси клиник белгиларнинг оғирликига ва нейровизуализация текшириш натижасиларга боғлиқ.Консерватив даволашга киради – экстрацеребрал бузилишларни коррекциялаш, витал функцияларни бир хил ушлаш ва гемостатик препаратлар.

Хирургик даволашга киради пункцион усул, субдурал бушлиқни узоқ ташқи дренажлаш, тери остига Омай резервуарини импоантация қилиш, краниотомия.

ИТМда даволаш натижаси

  1. Касал холатини норамлллашиши.
  2. Асосий белгиларнинг ижобий динамикаси.
  3. Тузалиш
  4. Касаликни ривожланиши - ихтисослаштирилган тиббий муассасасидан духтурни чақириш.
  5. Ўлим.

Даволаш эффективлиги критерийлари ва кутилаётган даволаш натижалари.

Нейрохирургик булимдан чикариш куйидаги критерийлар асосида амалга оширилади:

кон тупланишининг йуклиги, махаллий яллигланиш реакцияларининг йуклиги, суюк ва оссифицирланган кефалогематомаларда эса – косметик дефектнинг бартараф этилиши. Интракраниал патологияни даволашда даволаш самарадорлигини критерийлари булиб КТ(МРТ) маълумотлари буйича гипертензион-дислокацион аломатларнинг регресси, боланинг умумий ахволи яхшиланиши, умуммия ва учокли неврологик симптоматиканинг регресси хисобланишади. Стационар шароитида уртача даволаниш давомийлиги 10-16 сутка. Бемор холатининг стабиллашувида реабилитация ёки неврология булимида даволаниш курсатилади.

Болаларда тугрук жараенидаги жарохатлар бўйича клиник протоколи ва диагностикаси.

Белгилари ва диагностика критерииялари.

Тугру жараендаги бош миянинг механик жарохати- бу туғруқ пайтида бошни юмшоқ тўқималарининг, бош суякни ва бош миянинг зарарланиши боланинг бошини қисилиши боланинг боши ва тонаниг туғруқ йўллари органик ва функционал мос келмаслиги сабабли, ҳамда акушерлик муолажалар пайтида, бу жарохатлар механик тасири белгилари Билан намоен бўлади. (шилиниш, яралар, бош суягининг ҳаддан ташқари деформация бўлиши, субдурал гематомалар) ва миянинг иккиламчи геморагик ва ишемик зарарланиши. Бу муамонинг узлигининг асосий сабаблардан бири чақалоқларнинг бош миясининг анатомо-физиологик узига хослиги.

Туғруқ жараенидаги жарохатларда қуйдагиларни ажратишади.

4. бошнинг юмшоқ тўқималарнинг жарохати

5. бош суякнинг зарарланиши

6. мия ичи қон қуйишлари

Ишонарли белгилар бумаган механик тасирдан кейин, жарохатни хомила гипоксияси ва чақалоқнинг гипоксияи билан дифференцацияси қилиш қийин, чунки гипоксиянинг узи ҳам миянинг гемморагик ва ишемик зарарланишига олиб келади. Хозиргача ишонарли белгилар туғруқ жараени жарохати ва асфиксия уртасида иерархик мутаносиблиги йўқ.

Чақалоқ ва хомила гипосиясининг қуйдаги ассосий куринишлари ва сабаблари ажратилади.

  • Гипоксик гипоксия хомиланинг қонини кислород билан етарлича тўйинмаслиги(йўлдошнинг ажралиши, бачадон ерилиши,бачадон гипертонуси. Қоннинг киндикдан утмаслиги,онанинг уткир гипоксияси) ва сурункали гипоксия, онанинг касаликлари олиб келади (юрак нуқсонлари, ўпка касаликлари, анемия, инфекцион-токсик касаликлари) еки йўлдашдаги ўзгаришлар (кечки токсикоз, хомланинг вақтдан утиб кетганлиги, йўлдошнинг дистрафик ўзгаришлари).
  • Гемик гипоксия хомиланинг қондаги кослород етишмаслиги билан боғлиқ (масалан, чақалоқлар гемолитик касаликлари.)
  • Циркулятор гипоксия мия нинг перфузияси пасайган вақтда пайдо бўлади, бошнинг хаддан ташқари қисилиши туғруқ пайтда, хомила брадикардияси, киндикни қисилиши, тортилиши ва ўралши .
  • Тўқима гипоксияси – кислородни хужайларда тўйинишининг бузилиши- ферментатив системанинг ва хужайранинг бузилишлари.

Тиббий ердам курсатиш шароитлари.

Касал туғруқ жарохати билан касалаганда куптармоқли стационарнинг нейрохирургия бўлимида стационар даво олади.

Диагностика

  1. Умумий клиник ва биохимик тахлилар, қон гуруҳи, Коагулограмма, қон ивиш вақти.
  2. педиатра кўриги.
  3. ЭХО-ЭГ
  4. Нейросонография.
  5. Бош суягининг рентгенографияси.
  6. Мияни қон томирларнинг транскраниал доплерогафисия
  7. Диагностик люмбал пункциялар
  8. Бош мияни ва суягининг компьютертомографияси.

Консерватив даволашнинг принциплари.

а) экстрацеребрал бузилишларни коррекция қилиш (адекват вентиляция ва систем гемодинамикани яхшилаш )

б) интрацеребрал зарарларишларни даволаш (мия шиши, геморагик ва метаболик бузилишлар).

Даволашнинг асослаш.

  • Интроакраниал асоратларининг болаларда туғруқ жарохатларда юқори даражада учраши
  • Диагностиканинг ва касалнинг олиб боришнинг ноадекватлиги бирламчи звеноларда.

Хирургик даволаш.

Қайта люмбал пунециялар субарахноидал қон куйилиш пайтда мия ичи босимини тушириш ва ликворни санация қилиш мақсадида қилинади

Лиққилдоқ ва чоклари орқалипункция қилинади эпидурал гемаптома аниқланганда

Фреза тешик қўйир оркали мия ичи қок қуйилишлари олиб ташланади

3. Узоқ ташқи дренажлаш субдурал гематома ва гидрома вақтида

4. Чўлтоқ краниотомияси массив субдурал, мия ичи қон қуйишларда қилинади.

Опрератив даволашга қарши кўрсатмалар.

  1. Атоник кома чуқур витал бузилишлари билан
  2. Тасдиқланган мия ўлимида
  3. Қон ивиш системасининг критик бузилишлари (тромбоцитлар 50х10 кубдан паст), ДВСғсиндроми ва гемофилия.

Мақсад: Диагностика ва касал туғруқ жарохати билан обориш бўйича тафсиялар бериш

Бажарувчи- хирург, анестезолог-реаниматолог, хамшира, санитарка.

Касал - нусха.

Нозологик форма:

МКБ– 10 бўйича коди Р10-Р15.

ҚВПда ердам бериш.

Клиник белгиларни аниқлаш

Бошнинг юмшоқ тўқималарнинг жарохати ва енгил жарохатлар белгилари билан намоен булиб аниқланади. Шунга қарамасдан бу касалларга нейросонография қилиниши шарт – мия ичи зараланишини аниқлаш учун.

Чақалоқ учун кенг церебрал ва эластик орқа мия субарахноидал бушлиқлари хос. Аста секин осайдиган мия ичи патологик хажм чақалоқларда (гематомая. гигрома) узоқ мия ичи босими кутармаслиги билан намоен булиши мумкин.

Кефалогематомани ташқи кўриниши ва палпатор белгилар – тепаликга ўхшайдиган бўртишкаби бошда кўринади, рашан чегаралари билан. Кўпинча бу бўртишни бошнинг тепа суягининг устида бўлади. Шакли элипса ухшаш, катта диаметрли, бош суякнинг сагитал линиясига паралел жойлашган. Ўлчами ҳарҳел бўлади, куп пайтда улар суякнинг ўлчамидек бўлади қаерда кефалогематома жойлашган.

Анамнез:

Титилишларни, локал қон қўйилишлар, тери некрози, бошда скалпли яралар аниқланади. Бу жарохатлар кўпинча бошнинг тепа-энса сохасида аниқланади.

Қўшимча текшириш усуллари.

Лаборатор ва инструментал текшириш усуллари (умумий қон ва сийдик тахлили, қонни биохимик тахлили,коагуллограмма. Қон ивиш вақти,Қон группаси)

Нейросонография. Неросонографик синдром- ўзгарган эхоген зонаси суякга етган, элипс шакли билан еки ўроқсимон.

Тиббий тадбирларнинг рўйхати. Касаликнинг диагностикаси ва оғирликни аниқлаш,тиббий хужжатларни тўлдириш, биринчи ердам курсатиш (анальгетиклар, диуретиклар, тутқаноқга қарши дори воситалар). Касал оғир булса марказий туман касалхонасига юборилади.

МТУда ердам бериш.

Клиник белгиларни аниқлаш

Бошнинг юмшоқ тўқималарнинг жарохати ва енгил жарохатлар белгилари билан намоен булиб аниқланади. Шунга қарамасдан бу касалларга нейросонография қилиниши шарт – мия ичи зараланишини аниқлаш учун.

Чақалоқ учун кенг церебрал ва эластик орқа мия субарахноидал бушлиқлари хос. Аста секин осайдиган мия ичи патологик хажм чақалоқларда (гематомая. гигрома) узоқ мия ичи босими кутармаслиги билан намоен булиши мумкин.

Кефалогематомани ташқи кўриниши ва палпатор белгилар – тепаликга ўхшайдиган бўртишкаби бошда кўринади, рашан чегаралари билан. Кўпинча бу бўртишни бошнинг тепа суягининг устида бўлади. Шакли элипса ухшаш, катта диаметрли, бош суякнинг сагитал линиясига паралел жойлашган. Ўлчами ҳарҳел бўлади, куп пайтда улар суякнинг ўлчамидек бўлади қаерда кефалогематома жойлашган.

Анамнез:

Титилишларни, локал қон қўйилишлар, тери некрози, бошда скалпли яралар аниқланади. Бу жарохатлар кўпинча бошнинг тепа-энса сохасида аниқланади.

Қўшимча текшириш усуллари.

Лаборатор ва инструментал текшириш усуллари (умумий қон ва сийдик тахлили, қонни биохимик тахлили,коагуллограмма. Қон ивиш вақти,Қон группаси)

Нейросонография. Неросонографик синдром- ўзгарган эхоген зонаси суякга етган, элипс шакли билан еки ўроқсимон.

Функционал: бош суякларнинг рентгенографияси ва нейросонография; офтальмолог ва педиатр кўриги, миянинг КТ еки МРТси.

Тиббий ишлари ва хизматлари руйхати

Мия ичи гипертензияси белгилари чуқур булса джаволаш ихтисослаштирилган тиббий муосасада қилинади еки ўша ердан мутахасис чақирилади сан. Авиация ердамида.

Даволаш усуллари.

Даволаш тактикаси клиник белгиларнинг оғирликига ва нейровизуализация текшириш натижасиларга боғлиқ.Консерватив даволашга киради – экстрацеребрал бузилишларни коррекциялаш, витал функцияларни бир хил ушлаш ва гемостатик препаратлар.

Хирургик даволашга киради пункцион усул, субдурал бушлиқни узоқ ташқи дренажлаш, тери остига Омай резервуарини импоантация қилиш, краниотомия.

МТУда даволаш натижаси

6. Касал холатини норамлллашиши.

7. Асосий белгиларнинг ижобий динамикаси.

8. Тузалиш

9. Касаликни ривожланиши - ихтисослаштирилган тиббий муассасасидан духтурни чақириш.

10. Ўлим

Ихтисослаштирилган тиббий муассасасида ердам кўрсатиш.

Клиник белгиларни

Бошнинг юмшоқ тўқималарнинг жарохати ва енгил жарохатлар белгилари билан намоен булиб аниқланади. Шунга қарамасдан бу касалларга нейросонография қилиниши шарт – мия ичи зараланишини аниқлаш учун.

Чақалоқ учун кенг церебрал ва эластик орқа мия субарахноидал бушлиқлари хос. Аста секин осайдиган мия ичи патологик хажм чақалоқларда (гематомая. гигрома) узоқ мия ичи босими кутармаслиги билан намоен булиши мумкин.

Кефалогематомани ташқи кўриниши ва палпатор белгилар – тепаликга ўхшайдиган бўртишкаби бошда кўринади, рашан чегаралари билан. Кўпинча бу бўртишни бошнинг тепа суягининг устида бўлади. Шакли элипса ухшаш, катта диаметрли, бош суякнинг сагитал линиясига паралел жойлашган. Ўлчами ҳарҳел бўлади, куп пайтда улар суякнинг ўлчамидек бўлади қаерда кефалогематома жойлашган.

Анамнез:

Титилишларни, локал қон қўйилишлар, тери некрози, бошда скалпли яралар аниқланади. Бу жарохатлар кўпинча бошнинг тепа-энса сохасида аниқланади.

Қўшимча текшириш усуллари.

Лаборатор ва инструментал текшириш усуллари (умумий қон ва сийдик тахлили, қонни биохимик тахлили,коагуллограмма. Қон ивиш вақти,Қон группаси)

Нейросонография. Неросонографик синдром- ўзгарган эхоген зонаси суякга етган, элипс шакли билан еки ўроқсимон.

Функционал: бош суякларнинг рентгенографияси ва нейросонография; офтальмолог ва педиатр кўриги, миянинг КТ еки МРТси.

Тиббий ишлари ва хизматлари руйхати

Мия ичи гипертензияси белгилари чуқур булса джаволаш ихтисослаштирилган тиббий муосасада қилинади еки ўша ердан мутахасис чақирилади сан. Авиация ердамида.

Даволаш усуллари.

Даволаш тактикаси клиник белгиларнинг оғирликига ва нейровизуализация текшириш натижасиларга боғлиқ.Консерватив даволашга киради – экстрацеребрал бузилишларни коррекциялаш, витал функцияларни бир хил ушлаш ва гемостатик препаратлар.

Хирургик даволашга киради пункцион усул, субдурал бушлиқни узоқ ташқи дренажлаш, тери остига Омай резервуарини импоантация қилиш, краниотомия.

ИТМда даволаш натижаси

6. Касал холатини норамлллашиши.

7. Асосий белгиларнинг ижобий динамикаси.

8. Тузалиш

9. Касаликни ривожланиши - ихтисослаштирилган тиббий муассасасидан духтурни чақириш.

10. Ўлим.

Даволаш эффективлиги критерийлари ва кутилаётган даволаш натижалари.

Нейрохирургик булимдан чикариш куйидаги критерийлар асосида амалга оширилади:

кон тупланишининг йуклиги, махаллий яллигланиш реакцияларининг йуклиги, суюк ва оссифицирланган кефалогематомаларда эса – косметик дефектнинг бартараф этилиши. Интракраниал патологияни даволашда даволаш самарадорлигини критерийлари булиб КТ(МРТ) маълумотлари буйича гипертензион-дислокацион аломатларнинг регресси, боланинг умумий ахволи яхшиланиши, умуммия ва учокли неврологик симптоматиканинг регресси хисобланишади. Стационар шароитида уртача даволаниш давомийлиги 10-16 сутка. Бемор холатининг стабиллашувида реабилитация ёки неврология булимида даволаниш курсатилади.

Болалар церебрал параличи бўлган беморларни ташхислаш ва даволашнинг клиник протоколи

Ташхислашнинг белгилари ва критерийлари:

БЦП (болалар церебрал параличи) – оғир касалликлардан бири бўлиб, бола умрининг биринчи йилида: анте-, интра- ва постнатал даврларда бош миянинг турли шикастланишлари оқибитида келиб чиқади. БЦП ли беморлар психомотор ривожланишда кескин ортда қолишади ва ўзларига мустақил ёрдам бера олишмаслиги туфайли бу наафқат тиббий, балки катта ижтимоий муаммолар чақиради.

Психомотор ривожланишдан ортда қолиш, қўл ва оёқларда турли кўринишдаги ҳаракат ва сезувчанликни бузилиши, тутқаноқ хуружлари, статокоординатор бузилишлар, юқори асаб фаолиятини секинлашиши БЦП нинг асосий симптомлари ҳисобланади.

Тиббий ёрдам кўрсатилишининг шарт-шароитлари.

БЦП ли беморлар неврология, реабилитация ва нейрохирургия бўлимларида стационар

даволанишлари керак.

Диагностика.

  1. Шикоятлар ва анамнестик маълумотлар йиғиш.
  2. Невролог, окулист ва нейрохирург кўруви.
  3. Нейросонография (эрта болалик даврида), компьютер томография ёки магнитно-резонанс томография.
  4. ЭЭГ (тутқаноқ хуружлари бўлса).

Даволаш.

Даволаш усуллари: 1. Консерватив даволаш. 2. Консерватив даволашдан керакли самара бўлмаганда хирургик даволаш. Соматик қарши кўрсатмалар бўлмаганда даволаш мақсадидаги эндолюмбал пневмоинсуфляция ўтказилади: люмбал пункция қилиниб, 20-40 см3 стерил ҳаво эндолюмбал юборилади, бунда юборилган ҳавонинг 50% хажмида орқа мия суюқлиги чиқарилади.

Асослаш:

  • Болалар орасида кўп учраши;
  • Бирламчи звенода диагностика ва болаларни кузатишнинг ноадекватлиги;

Мақсад:

БЦП ли бемопларни диагностика ва кузатиш бўйича тавсиялар бериш;

Бажарувчи - хирург, анестезиолог-реаниматолог, ҳамшира, санитарка.

Клиник стандартлар конкрет нозологик форма (касаллик), синдром ёки конкрет клиник ҳолатдаги беморга кўрсатилиши керак бўлган минимал тиббий ёрдам хажмининг кўламини акс эттиради.

Протокол – расмий хужжат бўлиб, унда бажарувчилар риоя қиладиган процессуал ҳаракатлар, умумқабул қилинган қоидалар, анъана ва шартлар мухрланади.

Бемор модели.

Нозологик шакл: болалар церебрал параличи бўлган беморлар (БЦП);

МКБ-10 бўйича тегишли код: G 80.

ҚВП кўрсатиладиган ёрдам даражаси.

Клиник белгиларини аниқлаш:

Симптомлари:

- Психомотор ривожланишда ортда қолиш;

- Турли кўринишдаги тутқаноқ хуружлари;

- Қўл ва оёқларда турли кўринишдаги ҳаракат ва сезувчанликни бузилиши.

Анамнестик маълумотларни ўрганиш:

- касаллик бошланиш муддати;

- ушбу касалликни келиб чиқишини нима билан боғлашади;

- гинекологик ва туғруқ анамнези;

Қўшимча текширувлар:

- лаборатор ва инструментал текширув маълумотлари (қон ва сийдикнинг умумий таҳлиллари);

Тиббий ҳаракатлар рўйхати: касаллик оғирлигини аниқлаш ва диагностикаси, тиббий хужжатларни тўлдириш, биринчи шифокор ёрдамини кўрсатиш (тутқаноққа қарши препарат буюриш). ТТБ га невролог консультациясига юбориш).

ТТБ шароитида ёрдам кўрсатиш даражаси.

Клиник симптомларни аниқлаш:

Асосийлари:

Симптомлар:

- Психомотор ривожланишда ортда қолиш;

- Турли кўринишдаги тутқаноқ хуружлари;

- Қўл ва оёқларда турли кўринишдаги ҳаракат ва сезувчанликни бузилиши.

Анамнестик маълумотларни ўрганиш:

- касаллик бошланиш муддати;

- ушбу касалликни келиб чиқишини нима билан боғлашади;

- гинекологик ва туғруқ анамнези;

- касалхонага келгунга қадар маҳаллий даво характери ва тутқаноққа қарши терапия самарадорлиги;

Қўшимча текширувлар:

- лаборатор ва инструментал текширув маълумотлари (қон ва сийдикнинг умумий таҳлиллари);

Функционал: нейросонография; офтальмолог кўриги.

Касалликни даволаш учун тиббий ишлар ва хизматлар рўйхати.

Даволаш усули.

1. Консерватив даволаш.

Фарм. гурухлар номи
Тутқаноққа қарши препаратлар (тутқаноқлар бўлганида) Вальпроатлар, Карбмазепин
Ноотроп препаратлар Пиритинол, Цераксон. Пирацетам
Қон томир препаратлари Бош мияда қон айланишини яхшиловчи препаратлар
Қўл-оёқ массажи

ТТБ шароитида ташхислаш ва даволаш босқичларида модель натижаси.

Тиббий хизматларни бажаришда қуйидаги натижалар кузатилиши мумкин:

  1. Бемор ҳолатининг турғун нормаллашуви;
  2. Асосий симптомларнинг ижобий динамикаси;

Ихтисослаштирилган тиббий муассаса шароитида ёрдам кўрсатиш даражаси.

Симптомлар:

- Психомотор ривожланишда ортда қолиш;

- Турли кўринишдаги тутқаноқ хуружлари;

- Қўл ва оёқларда турли кўринишдаги ҳаракат ва сезувчанликни бузилиши.

Анамнестик маълумотларни ўрганиш:

- касаллик бошланиш муддати;

- ушбу касалликни келиб чиқишини нима билан боғлашади;

- гинекологик ва туғруқ анамнези;

- касалхонага келгунга қадар маҳаллий даво характери ва тутқаноққа қарши терапия самарадорлиги;

Қўшимча текширувлар:

- КТ ёки МРТ текширувлари маълумотлари;

- лаборатор текширув маълумотлари (қон ва сийдикнинг умумий таҳлиллари);

- люмбал пункция орқали олинган ликворни текшириш. Ликвор характери ва ликвор босимига қараб эндолюмбал пневмоинсуфляцияга кўрсатма ва қарши кўрсатмалар аниқланади.

Функциональ: офтальмолог ва педиатр кўриги.

Ташхис тадбирлари қуйидагиларга йўналтирилган:

  1. БЦФ ташхисини тасдиқлаш.
  2. БЦФ шаклини аниқлаш.

Касалликни даволаш учун тиббий ишлар рўйхати.

Даволаш усуллари.

1. Консерватив даволаш.

Фарм. гурухлар номи
Тутқаноққа қарши препаратлар (тутқаноқлар бўлганида)Вальпроатлар, Карбмазепин
Ноотроп препаратларПиритинол, Цераксон. Пирацетам
Қон томир препаратлариБош мияда қон айланишини яхшиловчи препаратлар
Қўл-оёқ массажи

2. Хирургик даволаш.

Соматик қарши кўрсатмалар бўлмаганда, даволаш мақсадида эндолюмбал пневмоинсуфляция бажарилади: люмбал пункция бажарилиб, эндолюмбал 20 - 40 см3 стерил ҳаво юборилади, бунда юборилган ҳавонинг 50-100% хажмида орқа мия суюқлиги чиқарилади.

Ихтисослаштирилган тиббий муассаса шароитида диагностика ва даволаш босқичларида модел натижаси.

Тиббий хизматларни бажаришда қуйидаги натижалар кузатилиши мумкин:

  1. Бемор ҳолатининг турғун нормаллашуви;
  2. Асосий симптомларнинг ижобий динамикаси.

Самарадорлик мезонлари ва даволашдан кутилаётган натижалар. Нейрохирургик стационардан чиқарилиш ҳақидаги қарор қуйидаги мезонлар асосида қабул қилинади: умумий ҳолатнинг яхшиланиши, ўчоқ симптомларини қисман регресси, ҳаёт сифатини яхшиланиши. Нейрохирургик стационар шароитида даволаниш давомийлиги ўртача 7 кун.

Краниосиностоз билан огриган беморларни диагностикаси ва даволашга оид клиник протокол.

Диагностиканинг аломатлари ва мезонлари.

Краниосиностозлар - мия кутиси чокларининг вактдан илгари ёпилиб колиши билан боглик булган патология, бунда мия кутиси суякларининг «ёпилган» чок йуналишига перпендикуляр йуналишда суяк усишдан тухтаб, бошка йуналишларда компенсатор усиш кузатилади. Симптомсиз краниосиностозларнинг учраши чакалокларда 1:1000-5000. Мия кутисининг деформациялари авваламбор косметик дефектдай, кейинчалик эса мия кутиси ва бош миянинг хажмий номутаносиблиги натижасида ривожланадиган симптомлар билан намоён булади – краниоцеребрал диспропорция. Краниосиностозларнинг компенсирланган ва декомпенсирланган стадиялари ажратилади. Мия кутиси ва бош мия хажмларининг нисбатан нормал курсаткичларида касалликнинг компенсирланган формаси кузатилади, ва у факатгина косметик дефект билан намоён булади. Краниоцеребрал диспропорция кузатилганда кранисиностознинг декомпенсирланган формаси кузатилади ва у бош мия ичи гипертензияси билан намоён булади. Кичик ёшдаги болаларда декомпенсирланган краниостеноз бош мия кутиси деформациясидан ташкари психик ва моторик ривожланишдан ортда колиш, куриш уткирлигининг пасайиши, экзофтальм ва эпилептик хуружлар билан намоён булиши мумкин. Катта ёшдаги болаларда бош ми яички гипертензиясининг асосий аломатлари булиб бош огриги, кунгил айниш, кусиш, куриш нерви дискининг шиши кузатилади. Кайси чок ёки чокларнинг вактдан илгари ёпилиб колишига караб краниосиностозлар куйидаги турларга булинади: скафоцефалия – саггитал чокнинг вактдан илгари ёпилиши; брахиоцефалия – коронар чокнинг вактдан илгари ёпилиши; туркоцефалия – саггитал ва коронар чокларнинг вактдан илгари ёпилиши; оксицефалия – хамма чокларнинг вактдан илгари ёпилиши; плагоцефалия – жуфт чоклардан бирининг бир томонлама вактдан илгари ёпилиши. Куйидаги турлар ажратилади: 1) синдромсиз краниосиностозлар (мустакил патология); 2) синдромли краниосиностоз, тугма ирсий патологиянинг куринишларидан бири: Аперт синдроми – акроцефалосиндактилия; Крузон синдроми – краниофациал дизостоз; Пфейффер синдроми – краниофациал дисплазия ва бошкалар.

Тиббий ёрдам курсатилиши керак булган холатлар.

Краниосиностоз ташхиси куйилган беморлар нейрохирургик булимлардаги стационар текширув ва хирургик даволанишдан сунг, неврология булимларда симптоматик даволанишлари керак.

Диагностика:

Краниосиностозни ташхислаш куйидаги аломатларга таянади: 1. Бош мия кутисининг нотугри шаклланиши ва улчамлари. 2. Бош мия чокларининг одатий жойларини пальпациялаганда суяк нотекисликларининг йуклиги. 3. Рентгенологик аломатлар: а) суяк чоклари роекциясидаги типик окаришнинг йуклиги; б) бош мия кутисининг шакли ва улчамларининг узгариши; в) бош мия чукурчалари ва устки кисмларининг улчамлари ва жойлашиши номутаносиблиги, куз орбиталарининг нотугри жойлашиши; г) бош мия кутиси суякларида «бармок излари»нинг булиши. 4. КТ аломатлари, айникса суяк реконструкцияси ёрдамида краниосиностознинг турини аниклаш ва бош мия кутиси ёки бош миянинг бошка нуксонларини акниклаш мумкин. 5. Офтальмологик текширув куз уткирлигининг пасайишини, куз нервларининг атрофияси ёки бош мия ичи гипертензиясини аниклаб бериши мумкин. 6. Электроэнцефалографик текширув эпилептик актив учокларнинг мавжудлигини ва бош миянинг тутканокга мойиллигини аниклаб бериши мумкин.

Асослаш:

  • Юзаки ухшаш ва хирургик давога мухтож булмаган формалардан дифференцирлашнинг мураккаблиги.
  • Беморларнинг бирламчи бугиндаги диагностикаси ва олиб бориш тактикасининг ноадекватлиги.

Максад:

Краниосиностоз билан огриган беморларни олиб бориш тактикаси ва диагностикаси буйича маслахатлар бериш.

Бажарувчи – хирург, анестезиолог-реаниматолог, хамшира, санитарка.

Клиник стандартлар уз ичига муаййян нозологик форма (касаллик), синдром ёки айнан шу клиник ситуацияда курсатилиши керак булган энг кам тиббий ёрдам хажмини камраб олади.

Протокол – расмий хужжат, унда бажарувчилар томонидан бажариладиган процессуал харакатлар, умумий конун-коидалар мажмуаси ва анъаналар фиксирланади.

Пациент модели.

Нозологик форма: краниосиностоз билан огриган бемор.

МКБ-10 буйича шифр: Q00-Q99, Q75.

КВП да курсатиладиган ёрдам даражаси.

Клиник аломатларнинг кузатилиши:

Краниосиностознинг симптомлари.

1. Бош мия кутисининг нотугри шаклланиши ва улчамлари. 2. Бош мия чокларининг одатий жойларини пальпациялаганда суяк нотекисликларининг йуклиги. 3. Рентгенологик аломатлар: а) суяк чоклари роекциясидаги типик окаришнинг йуклиги; б) бош мия кутисининг шакли ва улчамларининг узгариши; в) бош мия чукурчалари ва устки кисмларининг улчамлари ва жойлашиши номутаносиблиги, куз орбиталарининг нотугри жойлашиши; г) бош мия кутиси суякларида «бармок излари»нинг булиши. 4. КТ аломатлари, айникса суяк реконструкцияси ёрдамида краниосиностознинг турини аниклаш ва бош мия кутиси ёки бош миянинг бошка нуксонларини акниклаш мумкин. 5. Офтальмологик текширув куз уткирлигининг пасайишини, куз нервларининг атрофияси ёки бош мия ичи гипертензиясини аниклаб бериши мумкин. 6. Электроэнцефалографик текширув эпилептик актив учокларнинг мавжудлигини ва бош миянинг тутканокга мойиллигини аниклаб бериши мумкин.

Анамнезни урганиш:

- бош улчамларининг ойига 1см дан камайиши

- касалликнинг канча давом этиши

- нима билан боглаши

- ирсий анамнез;

Кушимча текширишлар:

- лаборатор ва инструментал текширишларнинг натижалари ( умумий кон ва сийдик анализлари; кон биохимияси(умумий билирубин, нугри, нотугри, АЛТ, АСТ); коагулограмма; кон гурухи;)

Диагностика методлари куйидагиларга йуналтирилган:

1. Краниосиностоз ташхисини тасдиклаш.

Касалликни даволаш учун керакли тиббий ишлар руйхати.

Даволаш усуллари.

1. Консерватив даволаш.

Фарм. гурухнинг номланиши
Диуретик препаратлар Ацетазоламид (Ацетазоламид) 25 мг.кг.сут 2 махал схема буйича -«уч кун кабул, икки кун дам олиш». Давомийлиги 1 ой атрофида.

Тиббий тадбирлар руйхати: касалликнинг диагностикаси ва огирлигини аниклаш, тиббий документацияни тулдириш, биринчи тиббий ердамни курсатиш (анальгетиклар, диуретик препаратлар, талвасага карши препаратлар куллаш. ТТБ га жунатиш, огир холатларда ТТБ га кузатиб олиб бориш).

Тиббий хизматлар курсатилганда куйидаги натижалар келиб чикиши мумкин:

  1. Бемор холатининг тургун яхшиланиши (косметик эффект хамда неврологик ва психик статуснинг яхшиланиши);
  2. Асосий симптомларнинг мусбат динамикаси;
  3. Тузалиб кетиш;
  4. Процесснинг ривожланиши – даво чораларининг эффективсизлиги;

ТТБ да курсатиладиган ёрдам даражаси.

Клиник аломатларнинг кузатилиши:

Краниосиностознинг симптомлари.

1. Бош мия кутисининг нотугри шаклланиши ва улчамлари. 2. Бош мия чокларининг одатий жойларини пальпациялаганда суяк нотекисликларининг йуклиги. 3. Рентгенологик аломатлар: а) суяк чоклари роекциясидаги типик окаришнинг йуклиги; б) бош мия кутисининг шакли ва улчамларининг узгариши; в) бош мия чукурчалари ва устки кисмларининг улчамлари ва жойлашиши номутаносиблиги, куз орбиталарининг нотугри жойлашиши; г) бош мия кутиси суякларида «бармок излари»нинг булиши. 4. КТ аломатлари, айникса суяк реконструкцияси ёрдамида краниосиностознинг турини аниклаш ва бош мия кутиси ёки бош миянинг бошка нуксонларини акниклаш мумкин. 5. Офтальмологик текширув куз уткирлигининг пасайишини, куз нервларининг атрофияси ёки бош мия ичи гипертензиясини аниклаб бериши мумкин. 6. Электроэнцефалографик текширув эпилептик актив учокларнинг мавжудлигини ва бош миянинг тутканокга мойиллигини аниклаб бериши мумкин.

Анамнезни урганиш:

- бош улчамларининг ойига 1см дан камайиши

- касалликнинг канча давом этиши

- нима билан боглаши

- ирсий анамнез;

Кушимча текширишлар:

- лаборатор ва инструментал текширишларнинг натижалари ( умумий кон ва сийдик анализлари; кон биохимияси(умумий билирубин, нугри, нотугри, АЛТ, АСТ); коагулограмма; кон гурухи;)

- Функционал: нейросонография, офтальмолог куриги, краниограммалар.

Диагностика методлари куйидагиларга йуналтирилган:

1. Краниосиностоз ташхисини тасдиклаш.

Касалликни даволаш учун керакли тиббий ишлар руйхати.

Даволаш усуллари.

1. Консерватив даволаш.

Фарм. гурухнинг номланиши
Диуретик препаратлар Ацетазоламид (Ацетазоламид) 25 мг.кг.сут 2 махал схема буйича -«уч кун кабул, икки кун дам олиш». Давомийлиги 1 ой атрофида.

Краниосиностоз симптомларининг аникланганида даволаш ихтисослашган тиббий муассаса шароитларида олиб борилиши ёки санитар авиация мутахассиси куригидан кейин амалга оширилиши керак.

Ихтисослашган тиббий муассаса шароитида тиббий хизматлар курсатилганда куйидаги натижалар келиб чикиши мумкин:

  1. Бемор холатининг тургун яхшиланиши (косметик эффект хамда неврологик ва психик статуснинг яхшиланиши);
  2. Асосий симптомларнинг мусбат динамикаси;
  3. Тузалиб кетиш;
  4. Процесснинг ривожланиши – даво чораларининг эффективсизлиги;

Ихтисослашган тиббий муассаса шароитида курсатиладиган ёрдам даражаси.

Клиник аломатларнинг кузатилиши:

Краниосиностознинг симптомлари.

1. Бош мия кутисининг нотугри шаклланиши ва улчамлари. 2. Бош мия чокларининг одатий жойларини пальпациялаганда суяк нотекисликларининг йуклиги. 3. Рентгенологик аломатлар: а) суяк чоклари роекциясидаги типик окаришнинг йуклиги; б) бош мия кутисининг шакли ва улчамларининг узгариши; в) бош мия чукурчалари ва устки кисмларининг улчамлари ва жойлашиши номутаносиблиги, куз орбиталарининг нотугри жойлашиши; г) бош мия кутиси суякларида «бармок излари»нинг булиши.

4. КТ аломатлари, айникса суяк реконструкцияси ёрдамида краниосиностознинг турини аниклаш ва бош мия кутиси ёки бош миянинг бошка нуксонларини акниклаш мумкин. 5. Офтальмологик текширув куз уткирлигининг пасайишини, куз нервларининг атрофияси ёки бош мия ичи гипертензиясини аниклаб бериши мумкин. 6. Электроэнцефалографик текширув эпилептик актив учокларнинг мавжудлигини ва бош миянинг тутканокга мойиллигини аниклаб бериши мумкин.

Анамнезни урганиш:

- бош улчамларининг ойига 1см дан камайиши

- касалликнинг канча давом этиши

- нима билан боглаши

- ирсий анамнез;

Кушимча текширишлар:

- КТ ва МРТ текшириш натижалари;

- лаборатор ва инструментал текширишларнинг натижалари ( умумий кон ва сийдик анализлари; кон биохимияси(умумий билирубин, нугри, нотугри, АЛТ, АСТ); коагулограмма; кон гурухи;)

- Функционал: нейросонография, офтальмолог куриги, краниограммалар.

Диагностика методлари куйидагиларга йуналтирилган:

1. Краниосиностоз ташхисини тасдиклаш.

2. Краниосиностоз шаклини аниклаш.

Касалликни даволаш учун керакли тиббий ишлар руйхати.

Даволаш усуллари.

1. Консерватив даволаш.

Фарм. гурухнинг номланиши
Диуретик препаратлар Ацетазоламид (Ацетазоламид) 25 мг.кг.сут 2 махал схема буйича -«уч кун кабул, икки кун дам олиш». Давомийлиги 1 ой атрофида.

2. Краниосиностознинг хирургик даволаниши:

Краниосиностозларнинг хирургик даволанишига абсолют курсатма булиб краниоцеребрал диспропорция аниклангандан кейинги касалликнинг декомпенсирланган боскичи аникланиши хисобланади. Нисбий курсатма булиб касалликнинг компенсирланган боскичидаги бош мия кутисининг деформацияси, яъни косметик нуксон хисобланади.

Хирургик даволшаш усули иккита максадни уз олдига куяди: косметик нуксоннинг баратраф этилиши ва краниоцеребрал пропорциянинг тикланиши. Операциялар умумий огриксизлантириш остида трансфузиялар килиниши билан утказилади, улар суяклар ва каттик мия пардасидан куп микдордаги кон кетиши билан боглик. Хирургик даволаш методикалари орасида резекцион ва реконструктив турлари ажратилади. Резекцион тури сунъий суяк чокларини яратиш, мия чодири суякларининг мобиллигини ошириш ва мия ичи бушлигини декомпрессия килишга каратилган. Бу нормал суяк чоклари проекциясидаги суякнинг 2см гача тишлаб ташланиши оркали амалга оширилади. Суякнинг яхши регенерацияси учун дефект четлари инерт сунъий материал билан копланади. Реконструктив операциялар косметик нуксонни бартараф этиш ва краниоцеребрал пропорцияни тикланишини моделлаштириш билан богланган.

Ихтисослашган тиббий муассаса шароитида тиббий хизматлар курсатилганда куйидаги натижалар келиб чикиши мумкин:

  1. Бемор холатининг тургун яхшиланиши (косметик эффект хамда неврологик ва психик статуснинг яхшиланиши);
  2. Асосий симптомларнинг мусбат динамикаси;
  3. Тузалиб кетиш;
  4. Процесснинг ривожланиши – даво чораларининг эффективсизлиги;
  5. Улим;

Эффективликнинг критерийлари ва кутилаётган даво натижалари:

Даволаш критерийларининг сифат курсаткичларига куйидагилар киради: беморнинг умумий ахволи ва неврологик холатининг яхшиланиши, бош мия ичи гипертензияси симптоматикасининг регресси (бунда ликвор бушликларининг камайиши ёки нормаллашиши мажбурий эмас). Нейрохирургик стационар шароитида уртача даволаш давомийлиги – 12-16кун. Беморга неврологнинг амбулатор динамик назорати керак, бу куп учрайдиган ликворшунтловчи системаларнинг дисфункцияси билан борадиган асоратлар билан боглик, ва бу беморлар ихтисослашган нейрохирургик ёрдамга мухтож.

Туғма орқа мия грижаларнинг диагностикаси ва даволашнинг клиник протоколари.

Белгилари ва диагностика критериялари

Орқа мия грижалари орқа миянинг оғир нуқсони деб хисобланади ва оеғларда харакатни,сезгини бузилиши,сийиши ва ахлат килишни бузилиши билан кечади.Куп холларда орқа мия грижаларнинг келиб чиқиш табиати куп,ирсий факторлар рол ўйнайди, ташуари мухид факторлари. Грижа билан бўлган чақалоқни ва болаларни 1 ойлик бўлгандан кейин текширишни ва хирургик даволашни тавсия килинади. Асосий прогноз критериялар грижаларда нозология хисобланади МКБ 10 асосланиб. Бошқа прогностик критеялар: структур ўзгаришлар (хусусияти, жойлашиши,чуқурлиги), функционал бузилишлари (асосий клиник синдромлари), касаликнинг кечиши (стабил,астағсекин, тез, жуда тез), клиник омпенсациянинг холати (компенсация, суб компенсация, декомпенсация), касалнинг еши, умумий холати,ҳамрох кассаликлари. Бу курсатгичлар қанақа хирургик даволаш тактикасини танлашга таъсир қилади.

Диагностика

Текширишлар<

  • Касалнинг бутун баданини текширилади-тери копламларига, юмшок тўқималарга, оеқ ва кўлларнинг деформациясига, умурқа поғонаси ва кукрак қафаси деформайциясига эътибор қилинади.
  • Қондаги гемоглобин, эритроцитлар, лейкоцитлар, гемотокрит, глюкоза, мочевина, креатинин,билирубин миқдорини аникланади ва сийдик ва ахлатни тахлилари.
  • Неврологик текшириш вақтида умумий белгилара ва учуқли белгилалар бахоланади.
  • Педиатр, неонатолог, офталмолог ва кардиолог консультацияси.
  • Катта лиқилдок устидан ва грижа устидан нейросонография текшириш усули бажариланади.
  • Ички аъзоларни ультра товуш текширишданутказмоқ.
  • КТ ва МРТ текширишлари.

Бирламчи грижа дархол туғилгандан кейин аниқланади. Кейинчалик болани умумий статусини, неврологик белгиларни, нейровизуализация текшириш усуларни бажарилади.МРТ текшириш усули “Олтин стандарт” деб хисобланади.МРТ устунлиги: 1. Анатом-функционал ўзарожуйлашганини кийин анатомик системада «орқа мия+ умуртқа+юмшоқ тўқималар» аниқлашга ердам беради. 2. Орқа дисрафизмнинг яширин формаларини аниклашга ердам беради (дермоид кистаси, диастоматомиелия, дорсал липома,). 3. Тетеринг синдромни аниклашга ердам беради.

МРТ кила олмайдиган пахйтларда КТ контраст кучайиш билан еки у сиз килинши керак. Туғма орқа мия грижаси аниқлангандан кейин касал ихтисослаштирилган стационарларга госпитализация қилиниши керак. Операциядан кейин МРТ(стандарт) ҳамда КТ (тафсия) текширишлари килиниши зарур.

Хирургик даволаш.

Хирургик даволаш учун касал ихтисослаштирилган стационарга госпитализация қилинишикерак. Стандарт даволаш бу грижаларда-хиругик даволаш. Операция курсатма касалнинг ешига, умумий холатига, грижанинг анатомик жойлашганига ва шаклига боғлиқ.Грижани хирургик усулида олиб ташлаш неврологик белгиларни камайтириш мақсадида қилинади.(стандарт). Грижа микрохирургик техника ва интраоперацион оптика ердамида либ ташланиши керак(стандарт).Операция охирида катик мия пардани бутунлай епиш –зарур

(стандарт). Гидроцефалияни шунтлаш операция ердамида ҳал қилмоқ стандарт давога киради (3 қоринчанинг паст деворини фенестрацияси еки вентрикулоперитонеостомия.) Операциядан кейинги давога киради - антибактериал, ялигланишга қарши, гемостатик ва симптоматик терапиялар. Даволаш давомлилиги 15-20 кун. Ярадаги тери иплари 8-10 кун олиб ташланади.

Симптоматик даволаш.

Бир ҳил болаларда оғир соматик патология,грижа узунлиги сабабли ва хаетий функцияларни бузлиши булганлиги сабаби операция қилинмайди (тафсия). Шу учун бунақа болаларда симптоматик даволаш ишлатилади.

Гистологик текширш.

Ҳамма холларда грижани гистологик аниклаш керак. (стандарт).Гистологик ташхиз микроскопик текширис асосида куйилади Бош нерв системасининг ўсмаларнинг патоморфологик классификацияси ердамида (стандарт).

Асослаш.

Грижани болаларда баланд учраши.

Ноадекват диагностика ва касаларнинг олиб борилиши.

Махсад

Диагностика ва касаларнинг олиб бориш бўйича тавсия бериш.

Бажарувчи- хирург, анестезолог-реаниматолог, хамшира, санитарка.

Касал - нусха.

Нозологик форма: касал тугма орқа мия грижа билан

МКБ– 10 бўйича коди Q00-Q07.

ҚВПда ердам бериш.

Клиник белгиларни аниқлаш

- Неврологик белгилар

- Гипертензион-гидроцефаk синдроми

- Орқа мия грижани маҳалий белгилари

Анамнез

- Бош айланинг ойида 1 см куп ўсиши

- Грижанинг каталашиши

- Касаликнинг туғма бўганлиги

- гинекологик, туғруқ ва ирсий анамнези.

Қўшимча текшириш усуллари.

Лаборатор ва инструментал текшириш усуллари (умумий қон ва сийдик тахлили, қонни биохимик тахлили,коагуллограмма. Конн группаси)

Диагностик усуллар қилиниш сабаби

  1. Орқа мия грижа диагнозини тасдиқлаш
  2. Грижани шаклини билиш
  3. Грижани гидроцефалия билан қушилиб келишини аниклаш.

Даволаш усуллари.

Хирургик даволаш.

- Мазли боғичларни мацерирланган грижа ва ериб кетган грижа ликворея биланларда ишлатиш

- Грижани ерилмаслиги махсадида “бублик боғичи” куйиш.

Симптоматик даволаш.

Бир ҳил болаларда оғир соматик патология,грижа узунлиги сабабли ва хаетий функцияларни бузлиши булганлиги сабаби операция қилинмайди (тафсия). Шу учун бунақа болаларда симптоматик даволаш ишлатилади.

Дори воситанинг номи
Диуретик восита Ацетазоламид 25 мг.кг.кунда 2 махалга булинади схема бўйича - « 3 кун олинади 2 кун олинмайди».

Тиббий тадбирларнинг рўйхати. Касаликнинг диагностикаси ва оғирликни аниқлаш,тиббий хужжатларни тўлдириш, биринчи ердам курсатиш (анальгетиклар, диуретиклар, тутқаноқга қарши дори воситалар). Касал оғир булса марказий туман касалхонасига юборилади.

МТУда ердам бериш.

Клиник белгиларни аниқлаш

- Неврологик белгилар

- Гипертензион-гидроцефаk синдроми

- Орқа мия грижани маҳалий белгилари

Анамнез

- Бош айланинг ойида 1 см куп ўсиши

- Грижанинг каталашиши

- Касаликнинг туғма бўганлиги

- гинекологик, туғруқ ва ирсий анамнези.

Қўшимча текшириш усуллари.

Лаборатор ва инструментал текшириш усуллари (умумий қон ва сийдик тахлили, қонни биохимик тахлили,коагуллограмма. Конн группаси)

Нейросонография

Диагностик усуллар қилиниш сабаби

4. Орқа мия грижа диагнозини тасдиқлаш

5. Грижани шаклини билиш

6. Грижани гидроцефалия билан қушилиб келишини аниклаш.1. Бирлашган.

2. Окклюзион.

Даволаш усуллари.

Хирургик даволаш.

- Мазли боғичларни мацерирланган грижа ва ериб кетган грижа ликворея биланларда ишлатиш

- Грижани ерилмаслиги махсадида “бублик боғичи” куйиш.

Симптоматик даволаш.

Бир ҳил болаларда оғир соматик патология,грижа узунлиги сабабли ва хаетий функцияларни бузлиши булганлиги сабаби операция қилинмайди (тафсия). Шу учун бунақа болаларда симптоматик даволаш ишлатилади.

Дори воситанинг номи
Диуретик восита Ацетазоламид 25 мг.кг.кунда 2 махалга булинади схема бўйича - « 3 кун олинади 2 кун олинмайди».

Хирургик даволаш қилинади еки специалистнинг куригидан кейин санитар авиация линияси билан.

МТУда даволаш натижаси

11. Касал холатини норамлллашиши.

12. Асосий белгиларнинг ижобий динамикаси.

13. Тузалиш

14. Касаликни ривожланиши - ихтисослаштирилган тиббий муассасасидан духтурни чақириш.

15. Ўлим

Ихтисослаштирилган тиббий муассасасида ердам кўрсатиш.

Клиник белгиларни аниқлаш

- Неврологик белгилар

- Гипертензион-гидроцефаk синдроми

- Орқа мия грижани маҳалий белгилари

Анамнез

- Бош айланинг ойида 1 см куп ўсиши

- Грижанинг каталашиши

- Касаликнинг туғма бўганлиги

- гинекологик, туғруқ ва ирсий анамнези.

Қўшимча текшириш усуллари.

КТ ва МРТ текшириш усуллари

Лаборатор ва инструментал текшириш усуллари (умумий қон ва сийдик тахлили, қонни биохимик тахлили,коагуллограмма. Конн группаси)

Грижани гидроцефалия билан қушилиб келган бўлса - ликворни тахлил қилиш.

Нейросонография, окулист кўриги, ЭНМГ

Диагностик усуллар қилиниш сабаби

1Орқа мия грижа диагнозини тасдиқлаш

2Грижани шаклини билиш

3. Грижани гидроцефалия билан қушилиб келишини аниклаш.1. Бирлашган. 2. Окклюзион.

4. Грижани Арнольд-Киари нуқсони билан қушилиб келишини аниклаш

5. Грижани бошқа органлар ва ситемалар нуқсони билан қушилиб келишини аниклаш

Хирургик даволаш.

Хирургик даволаш учун касал ихтисослаштирилган стационарга госпитализация қилинишикерак. Стандарт даволаш бу грижаларда-хиругик даволаш. Операция курсатма касалнинг ешига, умумий холатига, грижанинг анатомик жойлашганига ва шаклига боғлиқ.Грижани хирургик усулида олиб ташлаш неврологик белгиларни камайтириш мақсадида қилинади.(стандарт). Грижа микрохирургик техника ва интраоперацион оптика ердамида либ ташланиши керак(стандарт).Операция охирида катик мия пардани бутунлай епиш –зарур (стандарт). Гидроцефалияни шунтлаш операция ердамида ҳал қилмоқ стандарт давога киради (3 қоринчанинг паст деворини фенестрацияси еки вентрикулоперитонеостомия.) Операциядан кейинги давога киради - антибактериал, ялигланишга қарши, гемостатик ва симптоматик терапиялар. Даволаш давомлилиги 15-20 кун. Ярадаги тери иплари 8-10 кун олиб ташланади.

Симптоматик даволаш.

Бир ҳил болаларда оғир соматик патология,грижа узунлиги сабабли ва хаетий функцияларни бузлиши булганлиги сабаби операция қилинмайди (тафсия). Шу учун бунақа болаларда симптоматик даволаш ишлатилади.

Гистологик текширш.

Ҳамма холларда грижани гистологик аниклаш керак. (стандарт).Гистологик ташхиз микроскопик текширис асосида куйилади Бош нерв системасининг ўсмаларнинг патоморфологик классификацияси ердамида (стандарт).

Касалнинг холатини яхшилашинишининг клиник критериялари:

  1. Косметик дефицитни бартараф қилиш.
  2. Грижани ерилишини таҳдидини йўқлиги
  3. Неврологик симптоматиканинг динамикада яхшиланиши.