Қўмита томонидан ўтказилган назорат-таҳлил натижаларидан келиб чиқиб, Ўзбекистон Республикасининг "Йод етишмаслиги касалликлари профилактикаси тўғрисида"ги Қонунининг ижросини талаб даражасига етказиш учун қуйидагиларга алоҳида эътибор қаратиш лозим деб ҳисоблайман:

- фуқароларни Ўзбекистон Республикасининг "Йод етишмаслиги касалликлари профилактикаси тўғрисида"ги Қонунининг мазмун ва моҳияти, йод етишмаслиги касалликларининг олдини олишга қаратилган ишончли, кафолатли профилактик чоралар билан таништиришга мўлжалланган тадбирларни мунтазам равишда олиб бориш;

- республика ихтисослаштирилган Эндокринология илмий-амалий тиббий Маркази томонидан "Ўзбекистонда 2005-2009 йилларда йод танқислиги касалликларининг олдини олиш ва камайтириш бўйича Давлат дастури"да кўрсатилган мамлакат аҳолиси орасида йод танқислиги касалликларининг тарқалишини аниқлаш юзасидан эпидемиологик изланишларни изчил давом эттириш;

- Республика саломатлик ва тиббий статистика институти ва унинг жойлардаги филиаллари томонидан мамлакат аҳолисининг йодланган ош тузига бўлган талабини тўлиқ таъминлаш йод танқислиги оқибатида келиб чиқадиган касалликларни бартараф этишнинг асосий воситаси эканлигини, уни харид қилиш, ишлатиш ва сақлаш қоидаларини аҳоли эътиборига етказиш;

- республика ва маъмурий ҳудудлардаги Давлат санитария-эпидемиология назорати Марказлари томонидан жойлардаги нон ёпадиган корхоналарни уларнинг мулкчилик туридан қатъи назар, рўйхатга олиш ва ушбу корхоналарда ишлатилаётган ош тузлари сифати ва йодланганлик даражасини қонунда белгиланган талаб даражасига етказишни таъминлаш мақсадида қатъий назоратни олиб бориш;

- Ўзбекистон туз ишлаб чиқарувчилар уюшмаси томонидан республика ҳудудидаги тузни қайта ишлаш корхоналарида қонунда белгиланган талабга мувофиқ туз хом ашёсидан юқори сифатли йодланган ош тузи ишлаб чиқарилиши учун зарур бўлган замонавий технологияларни (туз хом ашёсини ювиш, қуритиш, қадоқлаш қурилмалари) жорий этиш ва таъминлаш юзасидан аниқ чора-тадбирларни амалга ошириш;

- Қорақалпоғистон Республикаси Вазирлар Кенгаши, вилоятлар ва Тошкент шаҳар ҳокимликлари томонидан ҳудуддаги тегишли давлат органларининг аҳолини йодланган туз ва йодланган озиқ-овқат маҳсулотлари билан таъминлаш борасидаги фаолиятини мунтазам равишда мувофиқлаштириб бориш ҳамда аҳолининг ҳақиқий йодланган ош тузига бўлган эҳтиёжини қондириш мақсадида нодавлат ташкилотлар, ўзини-ўзи бошқариш органлари имкониятларидан унумли фойдаланиш (улар томонидан жамоатчилик мониторинглари ўтказилишига кўмаклашиш);

- Ўзбекистон Республикаси Давлат Солиқ қўмитаси томонидан республика бўйича (барча ҳудудларда) туз ишлаб чиқарувчи ва тузни қайта ишлаш корхоналарида қонунда белгиланган талабга мувофиқ инвентаризация ўтказиш ҳамда қонунга зид равишда ёки бўлмаса қонун талабларини лозим даражада бажармаган ҳолда ушбу фаолият билан шуғулланаётган корхоналар фаолиятига чек қўйиш чораларини кўриш;

- Ўзбекистон Республикасининг "Йод етишмаслиги касалликлари профилактикаси тўғрисида"ги Қонунининг ижроси билан боғлиқ тадбирларнинг марказий ва маҳаллий ОАВ орқали кенг ёритилишини йўлга қўйиш.

Умидли томони шундаки, йод танқислиги муаммосининг узил-кесил ечими бор: бутун республикамиз ҳудудида аҳолини сифатли ва меъёрида йодланган ош тузи билан таъминлашни амалга оширсак бўлгани, масала осон ва арзон ҳал бўлади. Бошқача усулда бу муаммони ҳал этиш мумкин эмас. Республикамиздаги йодланган ош тузини ишлаб чиқарувчи ва қадоқловчи мавжуд корхоналардан замон талабларига мос келадиган, янги техника ва технологиялар билан жиҳозланган ҳамда фақат сифатли йодланган ош тузини ишлаб чиқараётганларинигина қолдириб, қолганларини тугатиш керак.

Афсуски, сотувда йодланган ош тузи баробарида йодланмаган ош тузи мавжудлиги ҳақиқатдир. Шундай вазиятда, биз фақат йодланган ош тузини истеъмол қилишга эътиборни кучайтирсак, бу ишда ҳар томонлама ҳамкорликни йўлга қўйсак, йодланмаган ош тузидан ўзимизни, ўз оиламиз ва яқинларимизни ҳимоя қилсак, жойларда жамоатчилик назорати имкониятларидан фойдалансак, агар керак бўлса, мазкур масалада тезкор чораларни қўлласак, йодланмаган ош тузига эҳтиёж қолмайди, йодланмаган ош тузи истеъмол бозоридан ўз-ўзидан сиқиб чиқарилади ва йўқолиб кетиши аниқ. Фақат фуқароларимиз онгига ана шуни аниқ ва равшан етказишимиз, бу ишни зудлик билан бажаришимиз лозим. Шу йўл билан биз насл-насабимиз, келажакдаги ворисларимизни ҳар томонлама асраб-авайлаган бўламиз, ортимиздан қоладиган фарзандларимизни ҳар томонлама етук ва баркамол, юқори интеллектуал салоҳият эгалари қилиб тарбиялашга эриша оламиз. Ҳар қандай қонуннинг қудрати – унинг ижросида. Қонун ижроси учун барчамиз масъулмиз.

Зуҳра Ботирова,

Ўзбекистон Республикаси
Олий Мажлиси Қонунчилик палатаси Меҳнат ва ижтимоий масалалар қўмитаси раиси ўринбосари, тиббиёт фанлари доктори, профессор,
ишчи гуруҳи раҳбари.