ru uz
Силнинг ривожланиш босқичлари

Сил касаллиги сурункали инфекцион касаллик бўлиб, гранулёматоз реакциянинг бошланиши ва организм турли системаларининг зарарланиши, турли-туман клиник аломат-лари ва патологанатомик кўринишлар билан кечади. Сил ҳаммадан кўп тарқалган инфекцион касаллик. Бунга, бир томондан, касаллик кўзғатувчисининг ташқи муҳитда жуда кўп учраши сабаб бўлса, иккинчи томондан, одамда сил билан касалланишга анча мойиллик борлиги сабабдир.
Силнинг ривожланиши организмнинг реактивлигига ва ҳимоя кучларининг ҳолатига, сил микобактерияларининг виру-лентлиги ҳамда уларнинг ўпкада персистирланишининг давом-лигига боғлиқдир. Инфекцион жараёнларнинг турли омиллари таъсирини респиратор бўлимнинг ҳар хил тўқима ва ҳужайра реакциялари билан тушунтириш мумкин, бунда специфик ўзгаришлар носпецифик ўзгаришлар билан қўшилиб, албатта, асосий жараённинг белгиларига ва оқибатига таъсир қилади.
Микобактериялар ўпкага кирганидан кейин жараён тўртта асосий схемага мувофиқ ривожланиши мумкин:
 организмнинг бирламчи реакцияси барча микобак-терияларни тўлиқ элиминация қилиш учун етарли бўлиши мумкин, бу айни сил билан касалланиш имкониятини йўққа чиқаради;
 микроорганизмлар тез ўсиб кўпайганда касаллик бирламчи сил сифатида ривожланади;
 яширин, яъни зимдан кечадиган (латент) инфекцияда касаллик ривожланмайди, бироқ микобактериялар тинчиган, деб аталадиган ҳолатда организмда персистирланади, уларнинг борлиги фақат туберкулинга ижобий тери реакцияси кўринишида намоён бўлади;
 баъзи ҳолларда микобактериялар тинч ҳолатдан ўсиш босқичига ўтади ва яширин (латент) инфекция силнинг қайта фаоллашига олиб боради.
Силнинг патогенези мураккаб. Унинг иккита асосий — бирламчи ва иккиламчи даврлари фарқланади. Бирламчи даври касаллик кўзғатувчисининг организмга кирган вақтидан бошлаб, то сил ўчоғининг бутунлай битиб кетишигача бўлган вақтни ўз ичига олади.
Силнинг иккиламчи даври рўйи рост клиник белгилар қайтиб кетганидан кейин бирмунча вақт ўтгач бошланади ва эски касаллик ўчоқларининг эндоген тарзда қайтадан жонланиши оқибати, ҳисобланади.
Касалликнинг бирламчи даври тўқималарнинг касаллик қўзгатувчисига жуда ҳам сезгир бўлиши билан фарқ қилади, бу токсик-аллергик тромбоваскулитларнинг бошланиши ва жараённинг тарқалиб, зўрайиб кетишига замин ҳозирлайди. Силнинг иккиламчи даври учун патологик жараённинг қандай бўлмасин бирор ўчоқда авж олиб бориши хос. Жараён организм учун ноқулай бўлган шароитлардагина зўраяди. Микобактериялар организмга тушгач, ҳамиша ҳам тезда яллиғланишга сабаб бўлавермайди.
Ўзига хос, яъни специфик яллиғланиш ўчоғи юзага келишидан олдин латент даври бўлиб ўтиши мумкин. Сил, гуморал ва ҳужайрага алоқадор иммунитет 119
ҳосил бўлиши билан бирга давом этиб боради. Дарҳол юзага чиқадиган ўта сезгирлик реакциялари авж олганда некроз ва экссудатив яллиғланиш бошланади. Гранулёматоз реакция аста-секин юзага чиқадиган ўта сезгирлик реакциясига боғлиқ, бунда сенсибилланган Тлимфоцитлар лимфокинлар ишлаб чиқаради ва гранулёмалар пайдо бўлишига сабаб бўлиб, макрофагларнинг ферментатив функ-циясини кучайтиради, бу эса микобактерияларнинг организмдан чиқиб туришига олиб келади.
 

Орқага Чоп этиш