ru uz
Холестиринингиз юқорими?

У ўзи нима?

Кўриниши асалари мумига ўхшаш бу модда бизнинг яшашимиз учун зарур. Ўзингиз ўйлаб кўринг: бош мия, асаб толалари, хужайралар қобиғи айнан холестерин моддасидан ташкил топган. Холестериндан гормонлар, айниқса, эркаклик гормони тестостерон ҳосил бўлади. Бинобарин, у камайса, эркаклар яқинликдан бош тортади, аёлларда эса ҳайз тўхтайди. Холестерин даражаси танада паст бўлса, одам депрессияга мойил бўлиб, ўзини асрашга уринмайди. Қон орқали холестерин бутун организмга тарқалади. Аммо унинг меъёри ошса, атеросклероз, қон босимининг кўтарилиши, юрак ва жигар касалликларини қарши олаверинг. Халқ орасида яхши ва ёмон холестерин ҳақида гап юради. Лекин бу модданинг 80 фоизини жигаримиз ишлаб чиқаришини инобатга олсак, аслида, гап холестериннинг ошишида эмас, уни нима оширишида эканлиги маълум бўлади.

Нега ошади?

Холестериннинг ошиши ҳар доим ҳам овқатланиш тарзига боғлиқ эмас. Баъзи касалликлар ҳисобига керакли модданинг миқдори ошиши мумкин. Унинг натижасида эса қон-томирларни ёғли тиқимлар қоплаши, қон-томирлар ўтказувчанлиги йўқолиб, қон қуюқлашиши, юрак зўриқиб ишлаши мумкин. Мисол учун, буқоқ касали билан оғриган кишилар қонида холестерин юқори бўлади. Семизлик, климакс даври, ирсий касалликлар, қандли диабет, буйрак, юрак ва жигар  касалликларида ҳам худди шу ҳолат. Ҳатто, баъзи гормонал воситалар ҳам холестерин даражасини кўтаришга қодир.

Нима фойда-ю нима зарар?

Майонез, кетчуп, колбаса, думба ва чарви ёғи, чипс, қотирилган нон (кириешка), ярим тайёр маҳсулотлар, айниқса, кўча пишириқлари, фаст-фуд таомлари ушбу моддага ниҳоятда бой саналади. Уларнинг таъсирида қондаги холестерин даражаси кўтарилиши мумкин. Бу дегани уларни қанча кам есангиз, нохуш касалликларга чалиниш хавфи шунча камаяди. Аммо холестерин инсон учун керакли эканини ҳам айтиб ўтдик. Ў ҳам биз учун қувват манбаи ҳисобланади. Яхши холестеринни сут маҳсулотлари, айниқса, сариёғ ва сутдан, тухум, мол гўшти ва балиқдан топасиз. Бу маҳсулотларни меъёрда истеъмол қилишингиз кайфиятни кўтаради, ҳаракат пайтида керакли қувват билан таъминлайди. Асосийси, овқатланишда углеводга бой маҳсулотларни кўпайтирмаслик керак. Яъни хамирли овқатлар ва пишириқлар, картошка истеъмолида меъёрга эътибор беринг.

Холестеринни меъёрга келтирувчи маҳсулотлар

  • Кўкатлардан — сельдерей, кашнич, исмалоқ.
  • Гўшт маҳсулотлари — парранда гўшти, балиқ.
  • Чақ-чуқлар — ёнғоқ ва бодом.
  • Мевалар — олма, анор, нок, қулупнай, узум, цитруслилар.
  • Сабзавотлардан — лавлаги ва қиззил сабзи.
  • Доривор ўсимликлардан - маврак, бўйимодарон, арслонқуйруқ ва кўк чой.

Қачон тахлил топширамиз?

Кейинги пайтларда хафақон, юрак инфаркти ва инсульт касалликларининг «ёшариб» бориши қайд этилмоқда. Бунинг олдини олиш учун 25 ёшдан кейин ҳар олти ойда қонда холестерин даражасини аниқловчи таҳлил топшириш керак. Меъёрдаги холестерин даражаси 5,1 ни ташкил этади. 6,2 дан баланд рақамлар холестерин кўтарилганидан даракдир.

Чораси бор!

Биринчи галда тиббий текширувдан ўтиб, холестерин даражасининг ошишига нималар сабабчи эканлигини аниқланг. Гап бўқоқда бўлса, даво чораларини бошланг, бир ойдан кейин таҳлиллар холестерин даражасининг пасайганини кўрсатади. Бунга кўшимча равишда ҳафтасига 3-4 марта бирор-бир спорт тури билан шуғулланиш ёки ҳар куни 2 км. пиёда юриш керак.

 

Орқага Чоп этиш