ru uz
“Гамма-пичоқ” нима?

Радиожаррохлик

«Гамма-пичоқ», бу - бош мия сохасидаги жарроҳлик амалиётини ўта аниқлик билан бажаришда ишлатиладиган махсус аппарат. Унда кобальт-60 радиоактив гамма-нурларининг кувватидан фойдаланилади. «Гамма-пичоқ» бошқа турдаги нурли ускунапарга нисбатан стериотаксик йўналишда ишлайди. Даволаниши лозим бўлган мия қисмига ўта аниқлик билан йўналтирилади ҳамда патологияни бартараф этиб, миянинг қолган қисмига умуман салбий таъсир етказмайди. Нурлантириш муолажаси бир неча соатгача давом этади ва керакли натижага эришилади. Катта микдордаги нурлантириш бир марталик муолажада амалга оширилиши билан аҳамиятли. Шу сабаб ҳам бу жараён радиожарроҳлик, деб аталмоқда. Радиожарроҳликнинг радиотерапиядан фарқи шундаки, радиотерапияда беморга нурлантириш муолажаси 30-40 сеанс давомида кичик миқдорда (дозада қўлланилган бўлса, радиожарроҳлик, яъни «гамма- пичоқ» ёрдамида бу жараён бир марта катта миқдордаги нурлантириш асосида ўтказилади. Кучли нурлантириш зарарланган ҳужайра ва унинг мембранасига таъсир қилиб, натижада, шишнинг ўсиш жараёни тўхтатилади. Бугунги кунда «гамма-пичоқ» ўзининг ўта аниқлиги ва қулайлиги туфайли нейрожарроҳлик амалиётининг олтин стандарти, дея эътироф этилмоқда. Ишлаб чиқарувчиларнинг маълумотларига кўра, ускуна нурларининг таъсир қилиш майдони 0,5 мм. дея қайд этилган бўлса-да, жарроҳлар амалиётида бу кўрсаткич 0,2 мм. эканлиги айтилмоқда. Бундай аниқлик бошқа мана шу турдаги ускуналарга (Новалис, Кибер-пичоқ кабиларга) қараганда энг юқори натижа эканлиги дунё миқёсида тан олинди.

Жарроҳлик амалиёти давомида дастлаб бош махсус рама-асорга мустаҳкамланади. Нурлантириш шу қадар аниқлик билан амалга ошириладики, миянинг ёнгинасидаги кўз нерв толалари, асос ҳужайраларга тегиб кетиш хавфи мутлақо кузатилмайди.

Без названия (21).jpg

Амалиёт қандай тартибда ўтказилади?

Бемор белгиланган кунда шифокор хузурига келади. Суҳбат давомида нейрожарроҳ-радиолог амалиётнинг ўзига хос нозик томонларини беморга тушунтириб ўтади. Ундан сўнг компьютер томографияси ёки МРТ текшируви ўтказилади. Бунинг натижасида нейрожарроҳ нурлантириш амалиёти қўлланиладиган мия ҳудудининг кўринишини аниқлаб, миядаги шишнинг барча белгиларини жиддий ўрганиб, жарроҳлик амалиётини ўтказиш учун энг оптимал режани ишлаб чиқади. Бутун амалиёт давомида беморнинг боши «гамма-пичоқ» координатлари аниқ йўналтирилган рама-асосга маҳкамланади. Сокин ва ёқимли мусиқа янграб туради. Шифокорлар беморнинг аҳволини махсус кузатув камералари ёрдамида мунтазам назорат қилиб турадилар. Муолажадан сўнг бемор ўша заҳотиёқ бемалол уйга қайтиши ёки кундалик юмушлари билан шуғулланишда давом этиши мумкин. Вақти-вақти билан компьютер томографияси ёки МРТ текширувидан ўтиб туриши ва клиник натижа қай даражада эканлигини билиш, кузатиш учун шифокор қабулига келишиб талаб этилади.

Бундай даво чораси шиш у қадар катта бўлмаган даврда, яъни у 3-3,5 см. катталикда бўлган пайтдагина қўлланилиши мумкин. Бу муолажа одатдаги жарроҳлик амалиётидан анчайин енгил бўлганлиги сабабли, кексаларда ва заиф беморларда ҳам қўллаш жуда қулай. Нейроонкология амалиётида ҳам «гамма-пичоқ» ускунасидан кенг фойдаланилмоқда. Бироқ ҳар қандай ҳолатда бўлганидек, бу ускунани қўллашнинг ҳам фойдадан холи бўлган томонлари мавжуд. Шунинг учун уни қўллаш тартибини фақат малакали шифокор- нейрожарроҳ ёки радиолог белгилаши лозим. «Гамма-пичоқ»дан фойдаланишнинг ўзига хос ижобий томонлари шундаки, ушбу жараёнда одатдаги жарроҳлик амалиётидагидек анастезиолог ва бошқа турдаги жарроҳлик хизматларига ҳожат қолмайди. Баъзан амбулатор даво чораларигина қўлланилиши мумкин бўлади, холос. Энг муҳими, бу жараёнда бошқа нейрожарроҳлик амалиётларига кетадиган маблағлардан кўра камроқ харажат қилинади.

Амалиёт қуйидаги касалликларни даволашда қўлланилади

  • бош миянинг хавфсиз ўсмалари;
  • эшитиш нерви хамда бош суяк ва мия нервлари невриномлари;
  • турли хилдаги менингиомалар;
  • ғуддасимон бездаги ўсмалар;
  • гилофиздаги ўсмалар;
  • бош мия саратони метастазалари (10 см. гача);
  • Ш артерио-веноз малформациялар ва каверноз ангиомалар;
  • мия ички кисмидаги бирламчи шишлар (хавфлилиги I дан IV даражагача бўлган) - жаррохлик, нурлантириш ёки кимётерапия амалиётидан кейин ҳам давомий ўсган холларда;
  • уч шохли нерв неврологиясида.

 

Манба:  "Суғдиёна" газетаси

Орқага Чоп этиш